اشتباه محاسباتی حیرت‌انگیز نتانیاهو

فرارو- دیوید هرست، از بنیانگذاران و سردبیر «میدل ایست آی» است. او مفسر مسائل منطقه‌ای است. او پیش‌تر در روزنامه «گاردین» فعالیت می‌کرد.

به گزارش فرارو به نقل از میدل ایست آی، پس از حمله شدید اسرائیل در جریان محاصره بیروت در ژوئیه ۱۹۸۲ میلادی، "رونالد ریگان" رئیس جمهور وقت امریکا با "مناخیم بگین" نخست وزیر وقت اسرائیل تماسی تلفنی برقرار کرد و خواستار توقف حمله شد. ریگان در آن تماس گفت: "اینجا هر شب در تلویزیون مردم مان تصاویر جنگ را می‌بینند و این مصداق یک هولوکاست است".

برخلاف رئیس جمهور فعلی دموکرات مستقر در کاخ سفید در آن زمان رئیس جمهور جمهوری خواه امریکا توانست حرف اش را به کرسی بنشاند و آماده حمایت عملی از خواسته خود بود. امریکا در آن زمان تحویل بمب‌های خوشه‌ای و فروش جنگنده اف – ۱۶ به اسرائیل را متوقف کرد.

آمار تلفات گزارش شده از جنگ در لبنان بسیار متفاوت بود. براساس برآورد‌های طرف لبنانی ۱۸۰۸۵ لبنانی و فلسطینی در فاصله چهار ماه پس از آغاز تهاجم اسرائیل جان شان را از دست دادند. آمار سازمان آزادیبخش فلسطین، اما رقم بسیار بالاتری را نشان می‌داد: ۴۹۶۰۰ غیر نظامی کشته یا مجروح شده. اسرائیل تنها ظرف مدت دو ماه انسان‌های بسیاری را به قتل رساند، اما سطح بسیار بالاتری از ویرانی را به غزه وارد ساخته است. ویرانگری اسرائیل در شمال غزه جایی که ۶۸ درصد ساختمان‌ها تا ۴ دسامبر ویران شده بودند با بمباران هامبورگ (با ۷۵ درصد ویرانی)، کلن (با ۶۱ درصد ویرانی) و درسدن (با ۵۹ درصد ویرانی) قابل مقایسه است.

نکته جالب آن که درصد ویرانی شهر‌های آلمان پس از دو سال بمباران رخ داد در حالی که درصد ویرانی به بار آمده در غزه توسط اسرائیل ظرف مدت زمان چند هفته به وقوع پیوسته است. برخلاف محاصره بیروت یا قتل عام سال ۱۹۸۲ در اردوگاه‌های آوارگان صبرا و شتیلا بمباران شبانه غزه به طور زنده توسط الجزیره پخش می‌شود. میلیون‌ها شهروند عرب نمی‌توانند چشمان خود را بر روی تماشای صحنه‌های وحشتناک بمباران غزه ببندند.

دیده بان حقوق بشر اسرائیل را به استفاده از گرسنگی دسته جمعی اجباری به مثابه سلاح جنگی متهم کرده است. گرسنگی دادن به غزه به عنوان یک سیاست دولتی توسط "میری رگف" وزیر حمل و نقل اسرائیل مورد تایید قرار گرفت. او در جلسه اخیر کابینه اسرائیل در این باره صحبت کرد که گرسنگی دادن می‌تواند بر روی رهبری حماس تاثیر بگذارد این در حالیست که گرسنگی دادن مصداق جنایت جنگی محسوب می‌شود.

تاثیری که این تصاویر از خود برجای می‌گذارند نه فقط برای دولت فعلی بلکه برای هر دولت آینده‌ای در اسرائیل و بر روی بسیاری از یهودیان که تصمیم می‌گیرند در آن سرزمین باقی بمانند اثرگذار و فاجعه بار است. ویرانی غزه پایه‌های ۵۰ سال جنگ دیگر را پی ریزی می‌کند. نسل‌های فلسطینی، اعراب و مسلمانان هرگز توحشی را که امروز اسرائیل با آن در حال برچیدن منطقه است فراموش نخواهند کرد. غزه که خود یک اردوگاه بزرگ پناهجویان است در حال تبدیل شدن به سرزمین مقدس می‌باشد.

اسرائیلی‌ها همان اشتباهی را انجام می‌دهند که فرانسوی‌ها در الجزایر با کشتن نیم میلیون تا ۱.۵ میلیون الجزایری که ۵ تا ۱۵ درصد جمعیت را تشکیل می‌دادند در فاصله سال‌های ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۲ میلادی مرتکب شدند و فکر می‌کردند با این کار در جنگ پیروز می‌شوند. با این وجود، آنان در پایان جنگ مجبور به ترک الجزایر و پذیرش استقلال آن کشور شدند.

نظرسنجی‌ها در کرانه باختری، اردن و حتی در عربستان سعودی نشان دهنده افزایش محبوبیت حماس است. "خلیل شیکاکی" مدیر مرکز سیاستگذاری و پژوهش‌های میدانی در رام الله که اتفاقا دوستدار حماس نیست می‌گوید ۷۲ درصد از پاسخ دهندگان بر این باورند که حماس در حمله خود در تاریخ ۷ اکتبر کار درستی انجام داده و ۸۲ درصد از آن گروه در کرانه باختری حمایت می‌کنند. او اشاره کرده که به طور همزمان حمایت از تشکیلات خودگردان فلسطین کاهش یافته و ۶۰ درصد از پاسخ دهندگان خواستار انحلال آن تشکیلات بوده اند.

مجموعه‌ای از ارزیابی‌های اطلاعاتی ایالات متحده افزایش بی‌سابقه محبوبیت حماس از زمان آغاز جنگ را تأیید می‌کند. به گزارش شبکه خبری سی ان ان مقام‌هایی که با ارزیابی‌های مختلف آشنا هستند می‌گویند که آن گروه با موفقیت خود در بخش‌هایی از جهان عرب و اسلام تصویر مدافع آرمان فلسطین و مبارزی موثر علیه اسرائیل را از خود به نمایش گذاشته است. این خبر بدی برای کشور‌هایی از جمله امریکا است که گمان می‌کنند تشکیلات خودگردان می‌تواند جایگزین حماس در غزه شود.

شکست سیاست تفرقه انداختن و حکومت کردن اسرائیل

حمله اسرائیل به غزه در واقع کل خاورمیانه را تغییر داده است. همان طور که بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل وعده داده بود این اتفاق رخ داد، اما نه به گونه‌ای که دولت او و یا دولت‌های بعدی اسرائیل از آن سود ببرند. غزه به مدت ۱۷ سال توسط بقیه جهان فراموش شده یا نادیده گرفته شده بود مگر در جنگ‌های ۲۰۰۹، ۲۰۱۲، ۲۰۱۴ و ۲۰۲۱ میلادی که در آن جنگ‌ها آمریکا و قدرت‌های بزرگ اروپایی تمام تلاش خود را برای تقویت محاصره غزه توسط اسرائیل و عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر انجام دادند.

اکنون با ۶۰ درصد ویران شدن غزه و با ۲.۳ میلیون نفر بدون خانه، مدرسه، بیمارستان، جاده، مغازه یا مسجد برای بازگشت دیگر خطر نادیده گرفتن غزه وجود ندارد. اگر برای ۱۷ سال سیاست اسرائیل تقسیم حکومت با جدا کردن غزه از کرانه باختری و از بین بردن هر گونه امکان مشارکت در یک دولت وحدت ملی بود غزه و کرانه باختری مانند گذشته دوباره متحد می‌شوند. اگر اردن ۵۰ سال پس از جنگ خونین بین ارتش خود و سازمان آزادیبخش فلسطین سکوت کرده بود و اگر اختلافات بین اردنی‌ها و شهروندان فلسطینی اردن با بی اعتمادی مشخص می‌شد اردن امروز علیه اسرائیل موضع گیری می‌کند.

اگر در تاریخ ۶ اکتبر نتانیاهو با تکان دادن نقشه اسرائیل در برابر مجمع عمومی سازمان ملل که فلسطین را از روی آن نقشه محو کرد فریاد می‌زد که پیروزی برای صهیونیست‌ها قریب الوقوع است امروز رجزخوانی او به طرز تاسف باری نابجا به نظر می‌رسد. به نظر می‌رسد توافق ابراهیم را باید پایان یافته قلمداد کرد.

افکار عمومی در عربستان سعودی علیه اسرائیل موضع گیری کرده اند. نتیجه نظرسنجی‌ای تازه نشان می‌دهد ۹۱ درصد سعودی‌ها موافق هستند که جنگ غزه یک برد برای فلسطینی ها، اعراب و مسلمانان است و ۴۰ درصد نگرش مثبت به حماس دارند که نسبت به آگوست سال جاری افزایشی ۳۰ امتیاری داشته است.

ویژگی کلیدی توافقنامه ابراهیم که توسط دیوید فریدمن سفیر سابق ایالات متحده در اسرائیل و جارد کوشنر تنظیم شد بی ربط ساختن مسئله فلسطین بود. اکنون مسئله فلسطین دوباره در دستور کار قرار گرفته است. در میانه این ویرانی نتانیاهو و ائتلاف راست افراطی او تنها یک راه دارند و آن حرکت رو به جلو است. آنان نمی‌توانند عقب نشینی کنند. نتانیاهو برای بقای سیاسی و حقوقی خود باید جنگ را ادامه دهد. صهیونیسم ملی مذهبی نیز با وضعیت مشابهی مواجه است. ایتامار بن گویر و بزالل اسموتریچ می‌دانند که اگر نتانیاهو مجبور شود توسط جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا جنگ را متوقف کند فرصت ایجاد شده برای تغییر توازن جمعیتی یهودیان و فلسطینیان در کرانه باختری را از دست خواهند داد.

اشتباه محاسباتی حیرت انگیز

جنگ ممکن است تحت فشار ایالات متحده فروکش کند و به عنوان یک درگیری ادامه یابد که با حملات ارتش اسرائیل علیه رهبری حماس و جنگ چریکی طولانی مدت توسط جنگجویانی که در واحد‌های کوچک عمل می‌کنند ادامه یابد. با این وجود، این امر مستلزم آن است که اسرائیل نه تنها گذرگاه رفح را تصرف کند و تونل‌ها را برای جلوگیری از تامین تسلیحات حماس از مرز‌ها متوقف نماید بلکه اداره امور مدنی و غیر نظامی شمال غزه را که به طور کامل نابود کرده نیز در دست گیرد.

نتانیاهو تحت فشار فزاینده‌ای از سوی خانواده گروگان‌های اسرائیلی قرار خواهد گرفت تا جنگ را متوقف کند. اشباح جنگ لبنان واقعا در حال بازگشت به اسرائیل هستند. ۱۵ سال به طول انجامید تا اسرائیل پس از غیرقابل دفاع شدن حضور در بیروت آنجا را در سال ۲۰۰۰ میلادی ترک کرد. با این وجود، پس از ترک لبنان توسط اسرائیل حزب الله به نیروی نظامی و سیاسی غالب در آن کشور تبدیل شد.

جنگ اخیر یک اشتباه محاسباتی حیرت انگیز برای اسرائیل بوده است. علاوه بر این که یک فاجعه اخلاقی بوده یک فاجعه نظامی نیز می‌باشد. این جنگ به مقاومت محبوبیت و جایگاهی در جهان عرب بخشیده که برای چندین دهه بی سابقه بوده است. حتی انتفاضه اول و دوم به اندازه موفقیت حماس در غزه در دو ماه گذشته نبود. غزه بار دیگر خشم اعراب را به دلیل تحقیر خود در دست مهاجران یهودی برافروخته است.

نتیجه این جنگ به خوبی می‌تواند یک وضعیت درگیری مداوم باشد که اسرائیل را از این ادعا که به یک کشور عادی به سبک غربی تبدیل شده محروم خواهد کرد. در این شرایط گسترش جنگ به طور دائمی وجود خواهد داشت همان طور که حملات انصارالله در یمن به کشتی‌های غربی که از دریای سرخ عبور می‌کنند نشان می‌دهد. "میتوت حماس" (فروپاشی حماس) شعاری به زبان عبری و هدف کابینه جنگ اسرائیل است. پس از گذشت دو ماه از ویران کردن غزه توسط اسرائیل آنان باید این شعار را اصلاح کنند.