آغاز مرحله جدید در جنگ غزه؛ نتانیاهو در آستانه شکست

آشوب در خاورمیانه است. در غزه ۲میلیون غیرنظامی جنگ زده در معرض خطر قحطی هستند. حملات حوثی‌ها به کشتی‌های باری تجارت جهانی را تهدید می‌کند. مرز شمالی اسرائیل پس از ترور یکی از رهبران حماس در بیروت در دوم ژانویه متشنج است. یک روز بعد دو انفجار در ایران باعث شهادت ده‌ها نفر شد. ایرانی‌ها ابتدا «تروریست‌ها» و سپس آمریکا و اسرائیل را مقصر دانستند. ممکن است جنگ بین اسرائیل و حزب‌الله در لبنان، در گیرد. دو چیز روشن است. حملات ۷اکتبر در حال تغییر شکل خاورمیانه است. همچنین تحت رهبری بنیامین نتانیاهو، اسرائیل مرتکب اشتباهاتی می‌شود که امنیتش را تضعیف می‌کند و درعین حال بی‌بی در حال شکست خوردن در جنگ است.

به گزارش دنیای اقتصاد به نقل از اکونومیست، از حملات ۷اکتبر به این‌سو و تحولات پس از آن، اسرائیل مجبور است در دکترین امنیتی دیرینه خود تجدید نظر کند. این دکترین شامل دست کشیدن از صلح با فلسطینی‌ها، ساختن دیوار‌ها و استفاده از فناوری برای دفع حملات موشکی و نفوذ بود. این امر کارگر نیفتاد. فلسطینی‌ها رادیکالیزه شدند و دیوار‌ها جلوی حملات هفتم اکتبر را نگرفت. زرادخانه موشکی پیشرفته نیرو‌های حزب‌الله، یمن و ... می‌تواند پدافند هوایی اسرائیل را متاثر سازد. به عبارت دیگر، موشک‌های این گروه‌ها به سوی اهداف اسرائیلی نشانه رفته است. چگونه ممکن است دکترین امنیتی جدید اسرائیل کارگر باشد؟

اکونومیست از حذف حماس از قدرت در غزه حمایت می‌کند. اکونومیست معتقد است که حماس مانعی در برابر صلح است؛ اما اسرائیل باید اهداف جنگ خود را روشن کند. این به معنای استفاده عاقلانه از زور و همزمان اجازه ورود کمک‌های بیشتر است. این همچنین به معنای داشتن برنامه‌ای برای دوران پس از جنگ است که مسیری را برای یک کشور فلسطینی میانه‌رو ایجاد می‌کند.

چنین رویکردی به حفظ حمایت از اسرائیل در آمریکا و جا‌های دیگر کمک خواهد کرد. این بسیار مهم است: آمریکا از تنش‌زدایی بین اسرائیل و کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس (که آن‌ها هم با نفوذ ایران مخالف هستند) حمایت می‌کند. مهم‌تر از همه، امنیت خود اسرائیل را تضمین می‌کند. افسوس که در غزه، نتانیاهو از این منطق طفره رفته است. تاکتیک‌های اسرائیل نشان‌دهنده بی توجهی به جان غیرنظامیان است. مقامات حماس در آنجا می‌گویند که ۲۲۰۰۰غیرنظامی و مبارز جانشان را از دست داده‌اند.

سازمان ملل می‌گوید ممکن است ۷۰۰۰نفر دیگر زیر آوار مانده باشند. اسرائیل می‌گوید ۸۰۰۰نیروی حماس را کشته است. آب، غذا و داروی بسیار کمی به غزه می‌رسد و هیچ منطقه امنی برای غیرنظامیان وجود ندارد. به نظر می‌رسد که نتانیاهو برنامه‌ای جز «هرج و مرج» یا «اشغال» برای روز‌های پس از جنگ ندارد. او حکومت تشکیلات خودگردان فلسطین در غزه را کنار گذاشته است. افراط‌گرایان در ائتلاف او به طرز فجیعی از آواره کردن دائمی فلسطینی‌ها از این منطقه صحبت می‌کنند. چه چیزی این کوته نظری را توضیح می‌دهد؟ درست است که افکار عمومی اسرائیل همدردی کمی با فلسطینی‌ها نشان می‌دهد و نابودی غزه ممکن است به بازگرداندن قدرت بازدارندگی اسرائیل کمک کند.

با این حال، توضیح اصلی، ضعف نتانیاهو است. او که از ماندن در مقام ناامید شده است، به افراط‌گرایان در ائتلاف خود و رای‌دهندگان اسرائیلی روی آورده است؛ درحالی‌که صبر آمریکا را آزمایش و کشور‌های عربی را می‌ترساند. این امر در غزه نتیجه معکوس خواهد داشت و اسرائیل را از رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی گسترده‌تر خود بازمی‌دارد.

جبهه شمالی را در نظر بگیرید: تهدید حمله حزب‌الله یا حملات موشکی به این معنی است که نواری از شمال اسرائیل اکنون خالی از سکنه است. با این حال، گزینه‌های اسرائیل تلخ است. تهاجم پیشگیرانه به لبنان می‌تواند به باتلاق نظامی منجر شود، باعث فروپاشی کامل دولت لبنان و از بین بردن روابط با آمریکا شود. دیپلماسی ممکن است یک منطقه «حائل» بین حزب‌الله و مرز اسرائیل ایجاد کند؛ اما برای مهار و بازدارندگی ایران به یک طرح منطقه‌ای نیاز است.

این امر مستلزم حمایت آمریکا، دیگر متحدان غربی و در حالت ایده‌آل، کشور‌های عربی خلیج‌فارس است که نتانیاهو همه آن‌ها را از خود دور می‌کند. محبوبیت نتانیاهو در داخل کشور به‌شدت کاهش یافته است. دیوان عالی اسرائیل به تازگی اصلاحات قضایی جنجالی وی را لغو کرده است. او باید برود. با توجه به آسیب‌های هفتم اکتبر، جانشین او نسبت به امنیت رویکردی «نرم» نخواهد داشت. اما یک رهبر عاقل‌تر می‌تواند بفهمد که قحطی در غزه، هرج و مرج یا اشغال بی‌پایان آنجا و فرسایش حمایت آمریکا، اسرائیل را امن‌تر نمی‌کند.

مرحله جدید در جنگ غزه

«سارا خیرات» در گزارش ۴ژانویه برای الجزیره نوشت، یوآو گالانت، وزیر جنگ اسرائیل برنامه‌های اسرائیل برای مرحله بعدی حمله به نوار غزه و سناریو‌های آینده برای روز پس از پایان جنگ را تشریح کرد. دفتر گالانت در بیانیه‌ای گفت: «در منطقه شمالی نوار غزه، ما به رویکرد جنگی جدید مطابق با دستاورد‌های نظامی روی زمین پیش خواهیم رفت.» او گفت که عملیات شامل حملات، تخریب تونل‌ها، حملات هوایی و زمینی و عملیات نیرو‌های ویژه خواهد بود.

در جنوب این منطقه محاصره شده - جایی که اکثر جمعیت ۲.۳میلیونی غزه در حال حاضر در چادر‌ها و پناهگاه‌های موقت دیگر زندگی می‌کنند - عملیات برای از بین بردن رهبران حماس و نجات گروگان‌های اسرائیلی ادامه خواهد یافت. در این بیانیه آمده است: «تا زمانی که لازم تشخیص داده شود، عملیات ادامه خواهد داشت.» گالانت همچنین برنامه‌های اسرائیل برای غزه پساجنگ را تشریح کرد.

وی گفت حماس دیگر کنترل غزه را نخواهد داشت و اسرائیل آزادی عمل خود را برای اقدام محفوظ خواهد داشت؛ اما او گفت که هیچ حضور غیرنظامی اسرائیلی وجود نخواهد داشت و نهاد‌های فلسطینی مسوول این منطقه خواهند بود. دفتر گالانت روز پنج‌شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ساکنان غزه فلسطینی هستند؛ بنابراین نهاد‌های فلسطینی با این شرط که هیچ‌گونه اقدام خصمانه یا تهدیدی علیه دولت اسرائیل صورت نگیرد، مسوول خواهند بود.»

خیرات که از تل آویو گزارش می‌داد، گفت که گالانت به صراحت گفته است که مقامات اسرائیلی می‌خواهند یک «یک نهاد فلسطینی» مسوول اداره امور غیرنظامی در نوار غزه باشد، اما با «شرایط بسیار خاص». خیرات گفت: «این شرایط این است که با اسرائیل رفتار خصمانه‌ای نداشته باشند و به هیچ وجه، شکل و روشی علیه ما اقدام نکنند.» اسرائیل بار‌ها گفته است که «هیچ جایی» برای حماس در ساختار‌های غیرنظامی غزه پس از جنگ وجود ندارد.

چندین مقام اسرائیلی از جمله وزیر دارایی راست افراطی بزالل اسموتریچ نیز گفته‌اند که اسرائیل برای همیشه نوار غزه را کنترل خواهد کرد و احتمالا اسرائیلی‌ها را در آنجا اسکان خواهد داد. خیرات همچنین گفت که اسرائیل «آزادی کامل برای عملیات نظامی در غزه» خواهد داشت. گالانت به خبرنگاران گفت که اسرائیل قصد دارد به‌عنوان بخشی از به اصطلاح بازسازی، یک «گروه ضربت چند ملیتی متشکل از... کشور‌های غربی و عربی» ایجاد کند که این نیرو به دنبال اداره این منطقه مرزی خواهد بود.

او گفت که اسرائیل می‌خواهد این نیرو را رهبری کند و می‌خواهد که مسوول بازسازی و توسعه مجدد نوار غزه باشد. خیرات افزود: «مصر، اسرائیل و ایالات متحده با یکدیگر همکاری می‌کنند تا نظارت دقیق بر آن مرز را تضمین کنند.» گالانت گفت که این یکی از بی‌شمار برنامه‌های بالقوه‌ای است که مقامات در جلسات آتی درباره آن بحث خواهند کرد.