توافق غیررسمی ایران و آمریکا احیا می‌شود؟

به ادعای روزنامه نیویورک‌تایمز، ایران و ایالات متحده در ماه ژانویه در عمان گفتگو‌هایی غیرمستقیم و محرمانه داشتند که در آن مسائلی، چون تشدید تهدیدات در دریای سرخ و هم‌چنین حملات نیرو‌های مقاومت در به پایگاه‌های آمریکایی نیز مورد بحث قرار گرفت.

به گزارش اکوایران، به ادعای روزنامه نیویورک‌تایمز، ایران و ایالات متحده در ماه ژانویه در عمان گفتگو‌هایی غیرمستقیم و محرمانه داشتند که در آن مسائلی، چون تشدید تهدیدات در دریای سرخ و هم‌چنین حملات نیرو‌های مقاومت در به پایگاه‌های آمریکایی نیز مورد بحث قرار گرفت.

دیدار محرمانه در مسقط

بر اساس این گزارش، این مذاکرات محرمانه در ۱۰ ژانویه در مسقط، پایتخت عمان برگزار شد و مقامات عمانی پیام‌ها را بین هیئت‌های ایرانی و آمریکایی که در اتاق‌های جداگانه نشسته بودند، منتقل می‌کردند. به ادعای نیویورک‌تایمز، سرپرستی این هیئت‌ها بر عهده علی باقری کنی، معاون وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته‌ای ایران و برت مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه کاخ سفید بود.

این دیدار که برای اولین بار توسط فایننشال‌تایمز در هفته گذشته افشا شد، اولین مذاکرات حضوری -هرچند غیرمستقیم- طی هشت ماه گذشته میان مقامات ایرانی و آمریکایی بود. مقامات آمریکایی در گفتگو با نیویورک تایمز ادعا کردند که ایران در ژانویه درخواست این دیدار را کرده و عمانی‌ها قویاً توصیه کردند که ایالات متحده بپذیرد.

از زمان آغاز جنگ غزه در ۷ اکتبر، ایالات متحده و ایران از طریق کانال‌های مختلف به یکدیگر اطمینان داده‌اند که هیچ یک به دنبال رویارویی مستقیم نیستند.

درخواست‌های روشن و بی‌حاصل

به ادعای این روزنامه آمریکایی و به نقل از مقامات آمریکایی و ایرانی، اما در عمان، هر یک از طرفین درخواست روشنی از طرف دیگر داشتند. واشنگتن از ایران می‌خواست که نیرو‌های مقاومت را مهار کند؛ از جمله توقف حملات حوثی‌ها در دریای سرخ و هدف قرار دادن پایگاه‌های آمریکایی در عراق و سوریه. تهران نیز به نوبه خود از دولت بایدن خواسته تا آتش بس در غزه برقرار کند.

با این حال، در این مذاکرات هیچ توافقی حاصل نشده و تنها چند ساعت پس از خروج مک‌گورک از این نشست، ایالات متحده حملات نظامی را در ۱۱ ژانویه در یمن انجام داد. در اوایل فوریه، ایالات متحده در واکنش به کشته شدن سه نظامی آمریکایی، حملاتی را به تاسیسات گروه‌های مقاومت در عراق و سوریه انجام داد. از آن زمان حملات به پایگاه‌های ایالات متحده در عراق پایان یافته و تنها چند مورد پراکنده از این حملات در سوریه گزارش شده است.

ادامه تبادل پیام در عین بالا رفتن تنش‌ها

یک مقام ارشد آمریکایی به نیویورک‌تایمز گفته که ایالات متحده در مذاکرات شرکت کرده تا نشان دهد که حتی با افزایش تنش‌ها، واشنگتن هم‌چنان برای پیگیری دیپلماسی با ایران آماده است، اما [به ادعای این شخص]اگر این مذاکرات به نتیجه نرسد، ایالات متحده از زور استفاده خواهد کرد.

دو مقام ایرانی به نیویورک‌تایمز گفته‌اند که ایران در مذاکرات تاکید کرده که کنترلی بر فعالیت نیرو‌های مقاومت، به‌ویژه حوثی‌ها، ندارد، اما می‌تواند از نفوذ خود بر آن‌ها استفاده کند تا اطمینان حاصل شود که در صورت آتش‌بس در غزه، همه حملات متوقف می‌شوند -و البته نه قبل از آن.

مقامات آمریکایی و ایرانی به نیویورک‌تایمز گفته‌اند که از زمان مذاکرات با واسطه عمانی‌ها در ژانویه، به تبادل پیام پیرامون گروه‌های مقاومت و آتش بس ادامه داده‌اند.

به گفته علی واعظ، مدیر میز ایران در گروه بین‌الملل بحران: «داشتن کانال‌های ارتباطی، حتی اگر غیرمستقیم باشد، قطعاً می‌تواند برای کاهش احتمال اشتباه محاسباتی و سوء تفاهم مفید باشد. اما همانطور که از آن زمان تاکنون دیده‌ایم، تنش‌ها بین دو طرف، به‌ویژه، اما نه منحصرا در مورد حملات حوثی‌ها در دریای سرخ، هم‌چنان قابل توجه است».

پرهیز از جنگ مستقیم

در ماه فوریه، ایالات متحده و ایران هر دو تصمیماتی برای جلوگیری از یک جنگ مستقیم گرفتند. آمریکایی در واکنش نظامی نسبت به کشته شدن نیرو‌های خود، از حملات مستقیم به ایران اجتناب کردند و نیرو‌های مقاومت در عراق هم متقاعد شدند که رای جلوگیری از مرگ آمریکایی‌ها، حملات به پایگاه‌های آمریکایی و شبه نظامیان در سوریه را متوقف کنند.

اما به گفته پنتاگون، حوثی‌ها از ۱۹ نوامبر تاکنون ۱۰۲ حمله علیه کشتی‌ها در دریای سرخ و خلیج عدن انجام داده‌اند. تا ۱۴ مارس، ایالات متحده ۴۴ حمله به اهداف حوثی‌ها انجام داده است، اما این حملات حوثی‌ها را که تهدید به استفاده از تسلیحات پیشرفته‌تر کرده‌اند، از ادامه عملیاتشان منصرف نکرده است.

یک مقام ارشد آمریکایی گفت که حوثی‌ها به طور آزمایشی یک موشک میان‌برد جدید را پرتاب کرده‌اند. این مقام گفت که گزارش‌های رسانه‌های خبری روسیه در این هفته در مورد دسترسی حوثی‌ها به موشک‌های مافوق صوت به احتمال زیاد دقیق نیستند.

عبدالمالک الحوثی، رهبر حوثی‌ها، روز پنجشنبه گفت که حوثی‌ها محدوده هدف‌گیری خود را برای جلوگیری از عبور کشتی‌های مرتبط با اسرائیل را به اقیانوس هند و دماغه امید نیک، در امتداد سواحل جنوبی آفریقا، گسترش خواهند داد.

احیای توافق غیررسمی؟

بهار گذشته، ایران و آمریکا در عمان به توافقی دست یافتند که بر اساس آن علاوه بر تبادل زندانیان میان دو طرف، حدود ۶ میلیارد دلار از درآمد‌های نفتی مسدود شده ایران در کره جنوبی آزاد می‌شد. آن‌ها همچنین به توافقی غیررسمی برای کاهش تنش در منطقه و کاهش شدت حملات به پایگاه‌های آمریکایی در عراق و سوریه دست یافتند.

ساسان کریمی، تحلیلگر سیاسی در تهران گفت: «هدف مذاکرات اخیر در عمان این بود که هر دو طرف به آن توافق غیررسمی بازگردند و تنش‌ها را در سطح پایین نگه دارند. ما نباید انتظار پیشرفت در روابط میان ایران و آمریکا را داشته باشیم. در حال حاضر همه به طور محدود روی منطقه متمرکز شده است. آن‌ها می‌خواهند ایران از قدرت متقاعدکننده‌اش در میان شبه‌نظامیان استفاده کند و ایران می‌گوید: نه به این سرعت، نه تا زمانی که آتش‌بس را برقرار کنید».