چرا فراموش کردن چیزها خوب است؟

مصطفی جرفی. فرارو- یکی از چالش برانگیزترین چیزها در مورد افزایش سن این است که نمی توانید نام گربه خود را به خاطر بسپارید. شما به او نگاه می ‌کنید و می ‌دانید که این حیوان خانگی محبوب هشت ساله شماست اما در آن لحظه نمی ‌دانید نام او چیست. چند ثانیه نام او را به خاطر می آورید اما برای تان کاری خسته کننده و تا حدودی ترسناک است. با این وجود، طبق نتایج تازه ترین تحقیقات و نظر کارشناسان این یک وضعیت کاملا طبیعی است. دانشمندان علوم شناختی بر این باورند که فراموشی بخش مهمی از نحوه عملکرد مغز ما می باشد و یک عملکرد سالم و ضروری است.

به گزارش فرارو، تجربه "فراموشی طبیعی" (مثل نام گربه یا جایی که عینک یا کلید ماشین خود را می گذارید) برای همه ما رخ می دهد و می تواند با افزایش سن بیش تر شود زیرا مانند بقیه بخش های بدن انسان خود بزرگتر ما نیز همیشه به همان اندازه کارآمد عمل نمی کنند مگر آن که اتفاق جدی تری در حال وقوع باشد مانند زوال عقل یا ضربه ای که به سر اصابت کرده است. واقعیت آن است که تلاش برای به یاد آوردن مسائل و چیزها مثل تعطیلات گذشته یا محل نگهداری کیف پول شما همگی بخشی از زندگی در دنیایی شلوغ و پیچیده هستند.  مغز انسان مجبور است با خیلی چیزها دست و پنجه نرم کند. اطلاعات به طور مداوم به ما می رسد ما روزانه درگیر تجربیات بی پایانی هستیم و حواس پرتی های بیشمار بدان معناست که ما باید باید سخت کار کنیم تا روی موضوع مدنظر تمرکز نماییم. جای تعجبی نیست که ما نمی توانیم همه آن مسائل را به خاطر بسپاریم.

حافظه شما چگونه کار می کند؟

دکتر "توماس رایان" دانشیار کالج ترینیتی دوبلین و متخصص در علوم اعصاب است. او 18 سال است که بر روی موضوع حافظه مطالعه می کند و به طور خاص به نحوه ذخیره خاطرات فردی در مغز علاقمند است. نتایج مطالعات تازه نشان می دهد که چیزهای بیش تری در مورد آن وجود دارد زیرا خاطرات دارای اولویت هستند. خاطرات در مغز جا افتاده اند اما در یک زمان خاص خاطرات دیگری تسخیر می شوند. بنابراین، وقتی می ‌خواهید چیز خاصی را به خاطر بسپارید مغز ممکن است چیز دیگری را به سمت خود بکشاند. شما معتقدید که آن را فراموش کرده اید اما آنجاست و صرفا در پس زمینه پنهان شده است. تحقیقات اخیر توسط تیم دکتر رایان در ترینیتی بر روی سلول های انگرام (سلول های حافظه) موش های آزمایشگاهی متمرکز شده است. به حیوانات داروهایی برای از دست دادن حافظه داده شد اما زمانی که سلول‌ های انگرام تحریک شدند حافظه بازگشت حتی در موش ‌هایی که اشکال ژنتیکی بیماری آلزایمر داشتند بازگشت حافظه رخ داد. این نشان داد که حافظه در مغز آنان باقی مانده است اما در آن قفل شده است. این به شدت نشان می دهد که خاطرات تاریخ انقضا ندارند و می توانند دائمی باشند. بنابراین، زمانی که فکر می کنیم در حال فراموش کردن هستیم به احتمال زیاد مغز در حال گذراندن این فرآیند از یادآوری متفاوت است.

نحوه عملکرد حافظه پیچیده است و هنوز چیزهای زیادی وجود دارند که متخصصان مغز و اعصاب نمی دانند. میلیاردها نورون در مغز مان وجود دارند و اکثر کارشناسان معتقدند که عملکرد حافظه توسط هیپوکامپ در لوب تمپورال انجام می شود. قشر جلوی مغز هم چنین در تعیین این که چه چیزی باقی می ماند و چه چیزی گم می شود نقش دارد.

کتاب "چرا به یاد می آوریم: علم حافظه و این که چگونه ما را شکل می دهد" توسط دکتر "چاران رانگانات" این واقعیت را بررسی می کند که فراموشی خوب است. رانگانات می گوید: "به جای مبارزه با انتخاب حافظه در تلاش بیهوده برای به یاد آوردن بیش تر می توانیم بپذیریم که ما برای فراموش کردن و استفاده از قصد برای هدایت توجه خود طراحی شده ایم. بنابراین، می توانیم به یاد داشته باشیم که چه چیزی مهم است". رانگانات در ادامه توضیح می دهد که مغز انسان یک دستگاه یادبود نیست بلکه یک ماشین تفکر است. این به ما کمک می کند تا دنیایی را که در آن زندگی می کنیم  حس کنیم. او می نویسد: "افراد خاصی وجود دارند که به اصطلاح حافظه تصویری یا فتوگرافیک دارند و آن ها معمولاً در یک منطقه خاص مانند استاد بزرگ های شطرنج یا بازیکنان حرفه ای بسکتبال با توانایی تولید خاطرات واضح و مفصل مربوط به تخصص خود متخصص هستند. با این وجود، دست کم در سطح دانش من و تجربه ای که داشته ام هیچ فردی گزارش نشده که نشان دهد برای همه چیز از حافظه تصویری جامعی برخوردار است. صادقانه بگویم من برای هیچ فردی نیز آرزو نمی کنم از حافظه تصویری جامع برخوردار باشد"!

چرا مغز شما آن چه را که باید به خاطر بسپارد اولویت بندی می کند؟

او می افزاید: "افرادی که اختلالات حافظه جدی تری دارند اغلب برای ایجاد خاطرات جدید تلاش می کنند. به جای عدم موفقیت در یادآوری نام شخصی که تازه با آنان ملاقات کرده اند ممکن است به یاد بیاورند که تاکنون با آن شخص ملاقات کرده اند".

پیام کتاب رانگانات مشخص است این که دیگر نگران نباشید که نمی توانید به خاطر بسپارید و روی اینجا و اکنون تمرکز کنید. او می نویسد: "زندگی کوتاه است. ماهیت گذرای حافظه می تواند زندگی را بسیار کوتاه تر به نظر برساند. ما تمایل داریم که حافظه را به عنوان چیزی تصور کنیم که به ما اجازه می دهد تا گذشته را نگه داریم و در واقع مغز انسان به گونه ای طراحی شده که به سادگی یک بایگانی از تجربیات ما باشد. با این وجود، فراموش کردن یک شکست حافظه نیست بلکه نتیجه فرایندهایی است که به مغزمان اجازه می دهد تا اطلاعاتی را در اولویت قرار دهد که به ما کمک می کند تا حرکت کرده و جهان را حس کنیم.  ما می توانیم با ایجاد انتخاب های ذهن آگاهانه در زمان حال نقش مهمی در مدیریت فراموشی داشته باشیم تا مجموعه ی از خاطرات غنی را با خود به آینده برسانیم".