عکس ساده‌ای که دنیای فیزیک را دگرگون کرد

تصویری که آرتور ادینگتون از خورشید گرفتگی کامل سال ۱۹۱۹ ثبت کرد، فیزیک را برای همیشه تغییر داد. حتی تا به امروز هنوز این پدیده آسمانی بینندگان را شگفت‌زده می‌کند و درس‌های مهمی را در مورد جهان به ما می‌آموزد.

به گزارش ایسنا، در سال ۱۹۱۹ بود که ماه یک پدیده کاملا طبیعی را تجربه و دید ما از خورشید را برای مدتی مسدود کرد و درک ما از جهان را برای همیشه تغییر داد. آرتور ادینگتون ستاره‌شناس از جزیره آفریقایی پرنسیپ مشغول تماشای موقعیت ستارگان و سیاراتی بود که در تاریکی عجیب روز قابل مشاهده بودند. با کم شدن هر چه بیشتر نور خورشید، او توانست ببیند چگونه نور ستارگان دور در اثر کشش گرانشی خورشید منحرف می‌شود. به این پدیده همگرایی گرانشی گفته می‌شود.

او مشاهدات خود را با مشاهدات دیگری در برزیل تایید کرد و این مشاهدات برخی از اولین شواهد برای نظریه نسبتا جدید نسبیت عام آلبرت اینشتین ارائه کردند. این توصیف که چگونه اجسام عظیم تار و پود فضا-زمان را منحرف می‌کنند، اکنون یک اصل در نظر گرفته می‌شود، اما در آن زمان یک حقیقت فاش شده به حساب می‌آمد که همه چیز را در مورد نحوه تفکر ما در مورد گرانش و کیهان تغییر داد.

ممکن است فکر کنید که خورشید گرفتگی درست مانند یک روز ابری است که ابری در مقابل خورشید حرکت می‌کند و در این جا آنچه اتفاق می‌افتد صرفا عبور ماه از مقابل خورشید و ایجاد سایه روی زمین است، اما خورشیدگرفتگی به طرز شگفت‌آوری متفاوت است.

شرح عکس: نور ستارگان دوردست در عبور از کنار خورشید، منحرف می‌شود؛ درنتیجه ستارگان در موقعیتی متفاوت از جایگاه واقعی خود در آسمان دیده می‌شوند. با تاریک شدن آسمان در اوج خورشیدگرفتگی، ادینگتون توانست موقعیت جند ستاره نزدیک به خورشید را روی صفحه عکاسی ثبت کند و با مقایسه آن‌ها با موقعیت واقعی ستارگان روی نقشه، درستی نظریه نسبیت عام اینشتین را اثبات کرد.

اولین چیزی که در یک خورشیدگرفتگی کامل متوجه آن خواهید شد، سایه ماه است که با سرعت بیش از ۲۴۰۰ کیلومتر در ساعت بر روی زمین به سمت شما هجوم می‌آورد. ناحیه سایه برای ماه گرفتگی آوریل حدود ۱۸۵ کیلومتر عرض خواهد داشت، اما این می‌تواند بر اساس جهت گیری دقیق خورشید و ماه کمی تغییر کند. همانطور که سایه نزدیک می‌شود، به نظر می‌رسد که ماه بخشی از خورشید را می‌بلعد و نور در این شرایط خاصیت عجیبی دارد، گویی خورشید در مه فرو رفته است.

سپس ناگهان هوا تاریک می‌شود. دما کاهش می‌یابد و تنها نوری که می‌بینید از بیرونی‌ترین لایه خورشید به نام تاج آن نشات می‌گیرد. هوا آنقدر تاریک می‌شود که چند ستاره در آسمان دیده می‌شوند. به نظر می‌رسد بسیاری از حیوانات، از جمله پرندگان و حشرات، به طور قابل درکی فکر می‌کنند که شب شده است، بنابراین صدایی به جز صدای جیر جیر حشرات شبانه که از خواب بیدار شده‌اند، نمی‌آید. نمی‌توان گفت چه احساسی خواهید داشت، اما برای برخی این ترکیبی از هیبت و وحشتی عجیب و غریب خواهد بود.

به نظر می‌رسد این یک واکنش نسبتا رایج است که نه تنها در انسان بلکه در همه موجودات وجود دارد.

سپس، تنها پس از چند دقیقه، خورشیدگرفتگی به همان سرعتی که رخ داده، فروکش می‌کند. سایه ماه با عجله از آن دور می‌شود، خورشید دوباره بیرون می‌آید و پرندگان و حشرات صدای جیر جیر خود را از سر می‌گیرند. اخترشناسان از تلسکوپ‌های خورشیدی خود به بالا نگاه می‌کنند، در حالی که مات و مبهوت از گنجینه اطلاعاتی که جمع آوری کرده‌اند هیجان زده‌اند.

در طول هزاران سالی که انسان‌ها خورشید گرفتگی را رصد کرده‌اند، چیز‌های بسیار جذابی را یاد گرفته‌ایم. با پوشاندن قرص خورشید توسط ماه، تاج ضعیف آن قابل رویت می‌شود و زمان مناسبی برای مطالعه نواحی بیرونی خورشید است. به عنوان مثال، دانشمندان برای اولین بار هلیوم را در طی یک خورشید گرفتگی کامل کشف کردند. همچنین بهترین زمان برای مشاهده توده‌های تشعشع و ماده‌ای است که از سطح خورشید از طریق تاج خورشیدی در فضا منتشر می‌شود. تاج به خودی خود بسیار عجیب است و به رغم اینکه تاج از همجوشی مرکزی خورشید دور است، میلیون‌ها درجه گرم‌تر از سطح خورشید است و ما هنوز دلیل آن را نمی‌دانیم.

میلیون‌ها نفر در شمال مکزیک، ایالات متحده و جنوب شرقی کانادا در هشتم آوریل امسال (۲۰ فروردین) شاهد تاریکی در روز و فرصت دیدن تاج خورشید با چشم غیرمسلح خواهند بود. اگرچه این خورشیدگرفتگی از ایران قابل مشاهده نیست، اما در صورت علاقه می‌توانید پخش زنده آن را در وب‌سایت ناسا دنبال کنید.