اصلی‌ترین رقبا برای تسخیر عنوان ریاست مجلس دوازدهم

فرارو-سانحه سقوط بالگرد رئیس جمهور و همراهانش، مصادف شد با واپسین روز‌های مجلس یازدهم شورای اسلامی و اکنون روند اعلام کاندیداتوری نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری نیز به شکل موازی با آغاز به کار مجلس دوازدهم پیش می‌رود و حتی نام برخی چهره‌های سرشناس مجلس، در جمع کاندیدا‌های احتمالی ریاست جمهوری نیز دیده می‌شود.

به گزارش فرارو، اگرچه به علت سانحه شهادت رئیس جمهور و سایر مقام‌های رسمی کشور، مراسم پایان کار مجلس یازدهم به سنت همیشگی ادوار مجلس برگزار نشد، اما مراسم افتتاحیه مجلس دوازدهم شورای اسلامی، دوشنبه ۷ خرداد ماه برگزار خواهد شد. مراسمی که هدایت آن را هیات رییسه سنی اداره می‌کند. بر اساس آیین نامه داخلی مجلس، اولین جلسه مجلس با حضور حداقل دو سوم مجموع نمایندگان رسمیت خواهد داشت.

هیات رئیسه سنی متشکل از مسن‌ترین فرد از نمایندگان حاضر به عنوان رئیس سنی و فرد بعدی به عنوان نایب رئیس و ۲ نفر از جوان‌ترین نمایندگان حاضر به سمت دبیر است که در جایگاه هیات رئیسه قرار می‌گیرند؛ بر این اسا، علاءالدین بروجردی منتخب لارستان رئیس هیات رئیسه سنی و حسینعلی شهریاری، منتخب زاهدان نایب رئیس سنی هستند.

از مهمترین رویداد‌های روز ابتدایی مجلس، بررسی اعتبارنامه منتخبان است. روند انتخاب هیئت رئیسه مجلس، روز سه‌شنبه ۸ خرداد ماه انجام می‌شود و با نزدیک شدن به روز انتخاب رئیس مجلس شورای اسلامی، گمانه زنی‌ها درباره رئیس بعدی مجلس ادامه دارد.
طی ماه‌های گذشته، حواشی و درگیری‌های حزبی بین طیف‌های مختلف راه یافته به مجلس دوازدهم کم نبود و به نظر می‌رسد اختلاف نظر‌ها به ریاست مجلس نیز رسیده است.

صندلی ریاست مجلس و نبرد مدعیان

بین نامزد‌های کسب عنوان مجلس شورای اسلامی، نام چند نفر پررنگ‌تر از سایرین است. افرادی که یا سوابق سیاسی متعددی دارند و یا از سوی طیف غالب مجلس دوازدهم مورد حمایت قرار دارند:

محمدباقر قالیباف

گرچه از مدت‌ها پیش محمدباقر قالیباف به عنوان یکی از گزینه‌های ریاست مجلس مطرح است، اما همزمان با این موضوع، نام محمدباقر قالیباف به عنوان یکی از گزینه‌های رسیدن به عنوان ریاست جمهوری نیز مطرح می‌شود. همین موضوع نیز باعث شده است قالیباف را به عنوان پیچیده‌ترین گزینه ریاست مجلس یا عنوان ریاست جمهوری در نظر بگیریم.

محمدباقر قالیباف، ۸ خرداد ۱۳۹۹ با کسب ۲۳۰ رای از ۲۶۴ رای ماخوذه به ریاست دائم سال اول مجلس یازدهم رسید. در رای‌گیری هیئت رئیسه مجلس، امیرحسین قاضی زاده هاشمی و علی نیکزاد ثمرین هم به ترتیب با ۲۰۸ و ۱۹۶ رای به عنوان نایب رئیس اول و دوم انتخاب شدند. علاوه بر قالیباف، فریدون عباسی و مصطفی آقامیرسلیم برای پست ریاست مجلس نامزد شده بودند که به ترتیب با کسب ۱۷ و ۱۲ رای از رسیدن به کرسی ریاست پارلمان ناکام ماندند. قالیباف در جلسه فراکسیون اکثریت مجلس توانسته بود رای اول را کسب کند. حمیدرضا حاجی بابایی نماینده همدان در مجلس نیز صبح روز رای‌گیری از نامزدی برای ریاست مجلس یازدهم انصراف داده بود.

از جمله حاشیه‌هایی که قالیباف طی ماه‌های اخیر با آن رو در رو شد، اتفاقی بود که فروردین ۱۴۰۱ رخ داد. انتشار عکس‌هایی در شبکه‌های اجتماعی از سفر همسر، دختر و داماد قالیباف به ترکیه برای خرید سیسمونی نوزاد خبرساز و به ماجرای «سیسمونی گیت» مشهور شد. مسئله مهاجرت پسر محمدباقر قالیباف به کانادا و رد شدن درخواست او نیز مورد دیگری است که برخی می‌گویند برای تخریب چهره وی و البته دور شدن وی از عرصه ریاست مجلس مطرح شده است. سلیمی نمین، فعال سیاسی اصولگرا در این باره گفته است: «فرزند قالیباف برای تحصیل به خارج رفته، چه ربطی به پدر دارد؟ درباره تأثیر تخریب‌ها علیه قالیباف و انداختن او از ریاست مجلس باید به این نکته توجه کرد که فردی که متوسل به تخریب‌گری شده، خودش می‌داند که نمی‌تواند در جایگاه ریاست مجلس قرار بگیرد.»

حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس نیز اخیرا ضمن دفاع از قالیباف گفته است: «فکر می‌کنم با توجه به جمیع جهات احتمالاً اگر اتفاق خاصی پیش نیایید با حدود ۱۶۰- ۱۷۰ آقای قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی شود.» با این وجود به نظر می‌رسد پایداری چی‌ها دل خوشی از به ریاست رسیدن قالیباف ندارند. حمید رسایی مدیر هفته‌نامه‌ی ۹ دی، تصویر شماره‌ی جدید این هفته‌نامه را در کانال خود منتشر کرد. تیتر شماره جدید این هفته‌نامه به تغییر قالیباف از ریاست مجلس اختصاص یافته و از تغییر قطعی او سخن گفته است.

منوچهر متکی

منوچهر متکی که در دوران فعالیتش در کابینه محمود احمدی نژاد، به او لقب «شیخ الوزرا» داده شده، سوابق متعددی از کسوت نماینده مجلس شورای اسلامی تا وزیر امور خارجه را در کارنامه دارد. یکی از نقاط پررنگ کارنامه متکی که شاید در خاطر علاقه‌مندان به اخبار سیاسی مانده باشد، روزی است که متکی در حین ماموریت در سنگال به شکل ناگهانی برکنار شد. درواقع متکی حین مذاکره و توسط رئیس‌جمهور سنگال از عزل خود باخبر شد. متعاقباً دولت سنگال این اقدام را توهین‌آمیز تلقی کرده، سفیر خود را از تهران فراخواند.

منوچهر متکی که اکنون به عنوان گزینه‌ای اصلی برای ریاست مجلس دوازدهم شناخته می‌شود، از جمله افرادی است که در یکی دو روز نخست فقدان رئیس جمهور کشور، به عنوان یک گزینه احتمالی برای ریاست جمهوری مطرح شد، اما خیلی زود در مصاحبه هایی، اعلام شد که اخیرا در یک مصاحبه به طور ضمنی انتقاد‌هایی از مجلس یازدهم کرده و درباره ریاست درست در مجلس گفته است: «مهمترین تصمیم روز‌های نخست مجلس بعد از افتتاح، انتخاب رئیس است. به نظر من تصویر مجلس در ذهن مردم باید برای ما مهم باشد و بدانیم که این تصویر، تصویر خوبی نیست. کسی که در انتخابات دوره قبلی مجلس یک میلیون و دویست هزار رای داشت این دوره ۴۰۰ هزار رای آورد و باید پیام این حرکت مردم را دریافت کنیم. البته اشاره من به فرد خاصی نیست بلکه منظور این است که مردم از مجلس تصویر مثبتی ندارند و معتقدند که این مجلس در سازه نظام محلی از اعراب ندارد و برای مطالبات مردم کارگشا نیست. من درباره این موضوع قضاوت نمی‌کنم، اما اگر در جامعه این تصویر به­ وجود بیاید نگران کننده است. بحث ریاست مهم است. رئیس مجلس در دنیا به معنای سخنگویی پارلمان است و به همین دلیل کلام رئیس باید برآمده از مجلس باشد. نقش دیگر رئیس، مدیریت اکثریت مجلس بر اساس صحن محوری و نه ریاست محوری است. از سوی دیگر این مدیریت باید محتوایی و نه شکلی باشد، یعنی رئیس مجلس مبصر کلاس نیست و باید نسبت به موضوعات که در مجلس مطرح است اشراف نسبی داشته باشد. نکته مهم این میان بحث مدیریت و ریاست محتوایی مجلس است در شرایطی که کشور قرار دارد رویکرد بین‌المللی مجلس یک ضرورت است.»

متکی اخیرا نیز بر لزوم حضور زنان در هیئت رئیسه تاکید کرده و گفته است: «تعداد بانوانی که به مجلس آمده‌اند به دلیل فقدان سیستم حزبی در کشور به اندازه جمعیت آنان در جامعه نیست، اما باید از ظرفیت‌شان برای ریاست کمیسیون‌ها استفاده کرد.»

علی نیکزاد

علی نیکزاد، نماینده دیگری است که به عنوان یکی از گزینه‌های ریاست مجلس در نظر گرفته می‌شود. نیکزاد سابقه نمایندگی دور یازدهم مجلس و وزارت راه و شهرسازی در کابینه احمدی نژاد را در کارنامه خود دارد، نیک‌زاد نخستین وزیر راه و شهرسازی ایران است. علی نیک‌زاد در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ نیز با صدور حکمی توسط سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی او معرفی شد وی در انتخابات ریاست‌جمهوری۱۴۰۰ نیز رئیس ستاد سید ابراهیم رئیسی بود.

در شرایطی که جنگ بین گروه‌های مختلف نمایندگان مجلس بالاگرفته، این احتمال وجود دارد که برخی نمایندگانی که به دنبال کنار گذاشتن محمدباقر قالیباف از ریاست مجلس هستند به سمت گزینه‌های دارای سابقه اجرایی و سیاسی قابل قبولی بروند که در حوزه انتخابیه خود نیز رای مناسبی کسب کرده‌اند.

مجتبی ذوالنوری

مجتبی ذوالنوری سیاستمدار اصولگرا، دیگر گزینه مهمی است که حدس زده می‌شود به عنوان رئیس بعدی مجلس شورای اسلامی انتخاب شود. او هم‌اکنون در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی به‌عنوان نماینده حوزه انتخابیه قم و از خرداد سال ۱۴۰۲ به‌عنوان نایب‌رئیس دوم مجلس شورای اسلامی فعالیت می‌کند.

وی از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ در سال پایانی دوره دهم و سال نخست دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی، سمت رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی را برعهده داشت.

با وجود این که برخی می‌گویند ذوالنور قطعا گزینه‌ای برای ریاست مجلس است، منوچهر متکی که خود به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی ریاست مجلس بعدی مطرح می‌شود، می‌گوید: «در این دوره با توجه به این که بسیاری از نمایندگان معتقدند باید در رویکرد مجلس یک تحولی صورت بگیرد و نامز‌های مختلفی برای ریاست مجلس مطرح شده و در حال حاضر سه نامزد در رسانه‌ها و محافل مختلف برای ریاست مجلس مطرح شده‌اند از جمله آقای قالیباف، آقای ذوالنور و بنده. وی افزود: مجموعه صبح ایران و آقای رائفی پور هم در حال بررسی هستند و مجموعه مطالبی که به ما گفتند؛ در هیچ جای آن سخنی در رابطه با حمایت شان از آقای ذوالنور مطرح نشده است.»

گمانه زنی‌ها درباره روسای احتمالی مجلس بعدی

علیرضا سلیمی منتخب تهران در مجلس دوازدهم درباره روسای احتمالی مجلس بعدی گفته است: «هنوز به طور قطعی نمی‌توان گفت که چه افرادی نامزد‌های انتخابات هیئت رئیسه مجلس هستند، چرا که تا روز آخر امکان تغییراتی در این مورد وجود دارد. با همه این اوصاف و تا این لحظه، محمدباقر قالیباف، حجت الاسلام مجتبی ذوالنوری و منوچهر متکی برای ریاست مجلس دوازدهم اعلام کاندیداتوری کرده‌اند.  روح‌الله متفکرآزاد، مجتبی یوسفی، محمد سرگزی، ابوالقاسم جراره، محمد رشیدی، صدیف بدری، احمد نادری و علی اصغر باقرزاده کاندیدای دبیری و بنده، عبدالحسین روح الامینی، سید محمد میرمحمدی و رحیم زارع کاندیدای ناظری هیئت رئیسه مجلس دوازدهم هستیم.»

مصطفی میرسلیم نماینده فعلی مجلس شورای اسلامی نیز درباره گزینه‌های ریاست مجلس دوازدهم گفت: «محمدباقر قالیباف علاقه‌مند است که در کسوت ریاست مجلس باقی بماند. منوچهر متکی هم خودش را برای ریاست مجلس مطرح کرده است. مجتبی ذوالنوری و حمیدرضا حاجی‌بابایی هم احتمالاً برای ریاست مجلس دوازدهم نامزد خواهند شد؛ درباره حمید رسایی هم نمی‌دانم که نامزدی او برای ریاست مجلس تا چه حد جدی است. به هر صورت تا هفتم خرداد فرصت باقی است و ممکن است این گزینه‌ها، با همدیگر صحبت‌هایی داشته باشند و سعی کنند آراء را با همدیگر جمع کنند، چراکه برای انتخاب ریاست مجلس، کسب اکثریت مطلق آراء اهمیت دارد. بیش از ۱۰ روز است که سلسله اقداماتی برای تقسیم سمت‌های مختلف مجلس آینده آغاز شده است که من موافق با روش‌های زدوبند و اعمال نفوذ برای کسب این کسوت‌ها نیستم و معتقدم هر چقدر نمایندگان مجلس آزادتر باشند، بهتر است.»

غلامرضا نوری‌قزلجه، رئیس فراکسیون مستقلین مجلس مجلس یازدهم درباره این که مستقلین کاندیدایی برای کرسی ریاست مجلس دارند یا خیر گفته است: «فعلا به صورت قطعی کاندیدایی نداریم، ولی این مسئله منتفی هم نیست. در جمع نیرو‌های مستقلین و منتخبان، درباره اینکه از چه کسی حمایت کنیم، بحث و تصمیم‌گیری نشده است. ضمن اینکه معرفی یک کاندیدا برای پست ریاست منتفی نیست.»

مدافعان قالیباف در مجلس چه می‌گویند؟

با وجود این که گزینه‌های متعددی به عنوان رقیب قالیباف در مجلس مطرح می‌شوند، اما برخی از نمایندگان فعلی مجلس نیز شروع به دفاع از قالیباف کرده اند و به نوعی موافقت آشکار خود را برای ریاست وی در دور بعدی مجلس شورای اسلامی اعلام کرده اند.

گودرز چگینی، نماینده مردم رودبار، در جلسه یکشنبه ۳۰ اردیبهشت ماه مجلس گفت: «لازم است از هماهنگی و پیگیری بدون تبلیغات و هوچی‌گری نمایندگان مجلس یازدهم و به ویژه هیأت رئیسه و رئیس مجلس سپاسگزاری کنم. این مجلس با اخذ عنوان «انقلابی» از رهبری در سال نخست و سال پایانی کار خود نشان داد که در راه کشور می‌تواند بدون غوغاسالاری حرکت کند. مجلسی که نماینده محور بود و مهم‌ترین مشخصه آن، ریاست آن بود که انقلابی و جهادی گونه و با همدلی و هماهنگی این مجلس را در راه اهداف انقلاب، هماهنگ کرد.»

احمد دنیامالی، نماینده مردم انزلی نیز در همین جلسه وی با اشاره به انتخابات هیئت رئیسه مجلس آینده گفت: «مردم و دلسوزان نسبت به استمرار ریاست آقای قالیباف سوال میکنند و بر اساس استمزاجی که از نمایندگان داشتم ریاست مجلس آینده به ایشان سپرده خواهد شد انشاالله. قالیباف از همه جهت امتحان خود را پس داده و فردی با ویژگی‌های لازم جهت تصدی ریاست مجلس دوازدهم است. در هر صورت رئیس مجلس باید شرایطی داشته باشد که مورد قبول و وثوق قاطبه نمایندگان قرار گیرد طبیعتا بین نامزد‌های مطرح جهت تصدی کرسی ریاست مجلس دوازدهم، آقای قالیباف از همه جهت امتحان خود را پس داده و فردی با ویژگی‌های لازم جهت تصدی این کرسی است. قالیباف تسلط زیادی بر مدیریت مجلس دارد، در ریاست او در مجلس دوازدهم هیچ‌گونه تردیدی نداریم؛ اما امیدواریم دوستانمان کمک کنند تا وی رأی قاطعی را برای ریاست مجلس کسب کند تا ان‌شاءالله بتواند با قدرت بیشتری مجلس دوازدهم را مدیریت کند.»

موسی غضنفرآبادی، رئیس کمیسیون قضایی مجلس نیز درباره انتخاب رئیس مجلس گفت: «مدیریت قالیباف باعث تحولات زیرساختی در مجلس یازدهم شد. قالیباف سوابق اجرایی زیادی در بسیاری از امور داشته که نشان می‌دهد وی ویژگی‌های زیادی دارد او طی ۴ سال ریاست مجلس یازدهم را بر عهده داشت که نشان از مدیریت مناسب وی بر کرسی ریاست مجلس دارد. قالیباف فردی باایمان، متدین، بااخلاص و پرکار است که در زمان مدیریتش بر مجلس یازدهم تحولات زیرساختی زیادی را در مجلس انجام داد و فهم، درایت و هوشمندی زیادی در اجرای امور مربوط به مجلس دارد. با کسب این شناخت، بنده وی را فردی لایق ریاست مجلس دوازدهم می‌دانم و در این مجلس به وی رأی خواهم داد.»