ساختمان اجباری تهران کجا بود؟

ماجرای سربازگیری در تهران ماجرای نسبتا مفصلی است و به علاقه رضاشاه برای تجمیع گروه‌های کوچک نظامی مثل قشون، قزاق‌ها و پلیس جنوب و تشکیل ارتش مربوط می‌شود. داریوش شهبازی، تهران‌پژوه و نویسنده کتاب «تاریخ قشون ایران»، در این باره می‌گوید: «طبق مصوبه مجلس شورای ملی، پسران تهرانی و سایر شهر‌های بزرگ باید در ۲۱ سالگی به خدمت سربازی می‌رفتند. رعایت این قانون برای همه الزامی بود و به همین دلیل تهرانی‌ها به دوره خدمت سربازی اجباری هم می‌گفتند.»

به گزارش همشهری آنلاین، گذراندن خدمت سربازی در تهران آداب مخصوص خودش را داشته و افرادی که در ۲۱ سالگی به سربازخانه‌ها می‌رفتند در این مدت باید از نوعی سبک زندگی مشخص پیروی می‌کردند. شهبازی در این باره می‌گوید: «قوت غالب سرباز‌ها در تهران آش بود و به همین دلیل به سرباز‌ها آشخور می‌گفتند. در سربازخانه‌ها آش را داخل ظروفی به نام یغلاوی که مسی و شبیه سطل کوچکی بود می‌ریختند و به عنوان وعده غذایی به سرباز‌های می‌دادند. غذا‌های دیگری هم مثل راگو و عدس‌پلو که سرباز‌ها به آن ساچمه‌پلو می‌گفتند در سربازخانه‌ها سرو می‌شد و جزو غذا‌های معمول سرباز‌ها بود.»

اختصاص یکی از ساختمان‌های قدیمی حوالی حسن‌آباد به اداره سربازگیری هم حکایتی خواندنی دارد. نصرالله حدادی، تهران‌شناس، درباره موقعیت جغرافیایی اداره سربازگیری در تهران قدیم می‌گوید: «اداره سربازگیری در کوچه جهانبانی و نزدیک میدان منیریه بوده است. در کوچه جهانبانی یک خانه قدیمی و تاریخی بوده و به یکی از رجال دوره قاجار تعلق داشته که رضاشاه بعد از تصویب قانون نظام وظیفه دستور داد این ساختمان را به اداره سربازگیری اختصاص بدهند. ساختمان اداره سربازگیری که به آن ساختمان اجباری هم می‌گفتند تا دو دهه قبل پابرجا بود، اما در نهایت از گزند تخریب‌ها و ساخت‌وساز‌ها در امان نماند.»

حدادی درباره قدمت ساختمان سربازگیری هم توضیح می‌دهد: «آنطور که در منابع مکتوب آمده، این بنا در سال ۱۲۸۷ توسط عباس‌خان شجاعی که بعد‌ها در ارتش رضاشاه به مقام افسری رسید ساخته شد و ۳ دهه بعد آن را به اداره سربازگیری تبدیل کردند. این خانه قدیمی حوضی سنگی با ۴ باغچه بزرگ داشته که با آب قنات آبیاری می‌شدند. متاسفانه امروز هیچ نشانی از این خانه تاریخی باقی نمانده است.»