بیانیه کمبریج: حیوانات «آگاهی» دارند

اعلامیه کمبریج نقطه عطفی در علم بود، بیش از همه نقطه عطفی در رابطه بین انسان و طبیعت. چند تن از معتبرترین دانشمندان جهان گرد هم آمدند تا به یک نتیجه گیری قطعی برسند: حیوانات موجوداتی آگاه هستند.

به گزارش عصر ایران، این مانیفست پس از چندین کنفرانس که در آن موضوع آگاهی در انسان و حیوان مورد بحث گذاشته شد، اعلام شد. اعلامیه کمبریج از سوی یک گروه بین المللی از دانشمندان علوم اعصاب، نوروفارماکولوژیست ها، فیزیولوژیست‌های عصبی، نوروآناتومیست‌ها و دانشمندان علوم اعصاب در پی محاسباتی دقیق با حضور استیون هاوکینگ تدوین شد.

اما این جمله که حیوانات موجوداتی آگاه هستند، به چه معناست؟ به طور کلی یعنی آن‌ها وجود خود و جهان اطراف خود را درک می‌کنند. علاوه بر این، آن‌ها متوجه تفاوت وجود خود و دیگران و وجود فردی خود با دیگران می‌شوند.

ما به این اجماع رسیدیم که شاید اکنون زمان مناسبی است که مردم را در جریان واقعیت امر بگذاریم است... بر همه کسانی که هم اکنون در این اتاق حضور دارند پر واضح است که حیوانات هوشیار هستند؛ چیزی که بقیه مردم از آن بی اطلاع اند.

-فیلیپ لو-

اختاپوس‌ها تقریباً ۵۰۰ میلیون نورون دارند

بیانیه کمبریج

بیانیه کمبریج در ۷ ژوئیه ۲۰۱۲ در دانشگاه کمبریج (بریتانیا) صادر شد. فیلیپ لو، عصب شناس، مسئول تهیه مانیفست نهایی بود. او یکی از معتبرترین متخصصان جهان در زمینه تحقیقات سیستم عصبی حیوانات است.

دانشمندان معتقد بودند که نیاز به اعلام عمومی این بیانیه به شدت وجود دارد، پیش از این ایده‌هایی مطرح شده بود دال بر اینکه حیوانات فاقد آگاهی هستند. این ایده بر اساس این نظریه بود که هوشیاری به نئوکورتکس، ناحیه‌ای منحصر به فرد در مغز انسان بستگی دارد.

با این حال، پیشرفت‌های قابل توجه در زمینه علوم اعصاب نشان داده است که آن مناطقی از مغز که انسان را از سایر حیوانات متمایز می‌کند، مربوط به آگاهی نیست. علاوه بر این، مغز برخی حیوانات در مقایسه با مغز انسان از جنبه‌های خاصی پیچیده‌تر هم هست.

حیوانات و آگاهی

در اعلامیه کمبریج، نه تنها ثابت شد که حیوانات از وجود خود و از جهان آگاه هستند. همچنین اشاره شد که این آگاهی به آن‌ها اجازه می‌دهد تا حالت‌های لذت و شادی و همچنین درد و رنج را تجربه کنند.

کارشناسان نشان دادند که در انسان، حالت‌های عاطفی باعث برانگیختگی در شبکه‌های عصبی زیر قشری می‌شود. مطالعات نشان داد که این اتفاق در حیوانات نیز رخ می‌دهد. با ایجاد تحریک مصنوعی در مناطق خاصی از مغزهم تأیید شد. هم در انسان و هم در حیوانات، نتیجه یک حالت عاطفی خاص بود؛ بنابراین نتیجه گرفته شد که حیوانات نیز عواطف و احساسات را به روشی مشابه انسان تجربه می‌کنند.

همچنین در این بیانیه به آزمایش‌هایی که با مواد توهم زا روی حیوانات و انسان هر دو انجام شده است اشاره شد. همانطور که می‌دانیم این مواد باعث تغییر قابل مشاهده هوشیاری در افراد می‌شوند. در آزمایش‌های مختلف، نتیجه و تاثیر این فرآورده‌ها روی حیوانات دقیقا مشابه انسان‌ها بود. این نشان می‌دهد که احساسات عاطفی بین گونه‌های ما و دیگران چندان متفاوت نیست.

حقایق جالب دیگری نیز کشف شد:

مشخص نیست که چگونه حیوانات توسعه یافته‌تر (به غیر از انسان) آگاهی خود را تغییر می‌دهند.

هیچ حیوانی مازوخیست نیست. آن‌ها برخی رفتار‌ها و اعمال عمدی‌ای دارند که حاکی از این است که در پی رفاه خود هستند، فراتر از غریزه صرف خود عمل می‌کنند.

در بسیاری از حیوانات، نیمکره‌های مغز به هم متصل نیستند. معلوم نیست، اما آیا این می‌تواند حاکی از آگاهی بیشتری در این دسته از حیوانات باشد.

فیل ها، زاغی ها، دلفین‌ها و برخی ماهی‌ها خود را در آینه می‌شناسند.

دلفین‌ها از وجود خود آگاه هستند و می‌توانند این آگاهی را دیگران به اشتراک بگذارند. این به عنوان نظریه ذهن شناخته می‌شود.پ

پیامد‌های بیانیه کمبریج

مهمترین جنبه اعلامیه کمبریج این است که به وضوح ثابت می‌کند که حیوانات موجوداتی آگاه و در نتیجه «ذی شعور و دارای قوه ادراک» هستند. این بدان معناست که آن‌ها این توانایی را دارند که موقعیت‌ها را به صورت مثبت یا منفی تجربه کنند و احساس شادی یا رنج کنند.

تأثیر کلیدی این مانیفست در این واقعیت نهفته است که تمام آن فعالیت‌هایی را که شامل نوعی آزار و اذیت حیوانات محسوب می‌شود، زیر سؤال می‌برد. از گاوبازی گرفته تا تولید صنعتی حیوانات برای مصرف گوشت.

در نهایت، ذکر این نکته مهم است که دانشمندانی که اعلامیه کمبریج را تهیه کردند، به پستانداران، پرندگان و «بسیاری از موجودات دیگر» مانند اختاپوس اشاره کردند. بدون شک، این یکی از بسیاری از مسائلی است که مورد توجه قرار خواهد گرفت.