اگر من وزیر امورخارجه دولت دکتر پزشکیان بودم...

سیدمحمود کمال آرا؛ دولت منتخب در اقدامی شایسته و نوآورانه بمنظور معرفی کابینه و انتصاب مدیران ارشد دولتی، شورای راهبری و کمیته‌های تخصصی راه اندازی کرده که اعضای آن از گروه‌ها و نگرش‌های مختلفی تشکیل شده است. حالا که رئیس این شورا با حضور در رسانه‌ی ملی از گشایش مسیر رسیدن به کرسی‌های مدیریتی برای خدمت به مردم سخن گفت، بد نیست در چالشی همکاری جویانه فعالان صنفی و دانشجویی هر یک در رشته‌ی تحصیلی مرتبط، خود را در جایگاه یکی از اعضای کابینه دولت دکتر پزشکیان قرار داده و محور‌های برنامه‌ی پیشنهادی خود را در جهت توسعه، پیشرفت و آبادانی کشور ارائه دهند.

از این رو من بعنوان دانشجوی روابط بین الملل اگر وزیرامورخارجه دولت دکتر پزشکیان بودم ضمن تداوم انجام ماموریت‌ها و سیاست‌های کلان قبلی در این وزارتخانه که بر اساس عزت، حکمت و مصلحت بنا نهاده شده است، اقدامات زیر را بعنوان بخش مهمی از برنامه هایم در راستای تقویت سیاست خارجی و افزایش پرستیژ بین المللی ج. ا. ا بمنظور تامین منافع ملی کشور در دستور کار خود قرار می‌دادم:

۱- دیپلماسی اندیشگاهی: ایجاد شبکه‌ی نخبگانی با بکارگیری جامعه‌ی علمی و دانشگاهی در ایران و سایر ملل که با اعطای کرسی اندیشه‌ورزی به اساتید، صاحب نظران، دانشجویان و پژوهشگران در حوزه سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و گردشگری بستری فراهم آورد تا این جامعه نخبگانی از این طریق بتواند برای موضوعات سیاست‌گذاری کشور‌های خود و کشور هدف، تعاملات و تبادلات علمی و عملی در حوزه دیپلماسی داشته باشند.

۲- همه جانبه گرایی خردمندانه در مناسبات منطقه‌ای و بین المللی: برای پیشبرد اهداف کشور، صلح و امنیت بین المللی و بهره گیری از ایده‌های نوین، اجماع سازی می‌تواند منتج به قدرت و نیز افزودن ابزاری مقاوم در سبد سیاست خارجی کشور شود؛ بنابراین با توجه به تحولات بین المللی و وجود و بروز بازیگران دولتی و غیردولتی در نظام بین الملل، بنظر می‌رسد همه جانبه گرایی خردمندانه که همواره منافع ملی را در اولویت خود قرار می‌دهد، پرستیژ بین المللی و حوزه نفوذ ج. ا. ا را تعمیق خواهد بخشید.

۳- تقویت ابزار کلیدی در سیاست خارجی: دست یابی به اهداف سیاست خارجی بدون در نظر گرفتن ابزار لازم و سنجش آن‌ها تقریبا ممکن نیست؛ لذا تقویت ابزار کلیدی همچون؛ چانه زنی، تبلیغات، قدرت ملی، قدرت نظامی و امنیتی، بهره مندی از ائتلاف‌ها و اتحادها، دیپلماسی نوین، اعطا و یا ممنوعیت اعطای امتیاز به سایر بازیگران در دستور کار سیاست خارجی قرار گیرد.

۴- ایجاد پیوند منطقی و علمی میان دو مولفه دیپلماسی و میدان: در سیاست خارجی سال‌های اخیر ما، نظریه‌های مختلفی در خصوص دو مولفه دیپلماسی و میدان به میان آمده است. اول از همه اعتبار و جایگاه این دو را به نقطه‌ی واقعی و براساس ظرفیت‌های موجود باید رساند (از توهم و یا آرمان نگری در شرایط کنونی می‌بایست پرهیز کرد) و حدود هم افزا و یا تقابل گرایانه آن‌ها را در سیاست‌های منطقه‌ای و بین المللی ج. ا. ا تعریف باید کرد. در این شرایط است که این دو در امنیت ملی و پیشبرد سیاست خارجی می‌توانند تواما در خدمت منافع کشور باشند و دو گانه سازی آن‌ها و یا ساز مستقل هر یک از دیگری، تعریف نادرستی در سیاست‌های کلان خارجی به ارمغان خواهد آورد.

۵- همزیستی مسالمت آمیز همسو با روابط خارجی پیامبر اسلام (ص): پیامبر اسلام (ص) متناسب با شرایط زمانی و خصوصیات طرف مقابل روابط خارجی و خطوط کلی را بر اساس منافع مردم و اسلام برقرار می‌کردند و دیپلماسی پیامبر (ص) در روابط خارجی بر صلح استوار بود. ایشان از فرصت‌های مختلف نظیر ماه‌های حرام و یا زمین‌های مقدس و متبرک بهره می‌جستند تا میزان خون ریزی و تلفات به کمترین حد ممکن کاهش یابد؛ لذا ایشان در شرایط استثنا و بنا به ضرورت تصمیم به تجویز دستورات سخت همچون جنگ می‌کردند؛ بنابراین صلح و همزیستی مسالمت آمیز که یک واژه دلنشین برای جامعه بشری است و ریشه در استراتژی دیپلماسی پیامبر (ص) و آیات شریفه قرآن را دارد، یکی از اقدامات اثرگذار در دوره‌ی وزارت خواهد بود.

۶- احیای سازمان‌های بین المللی و منطقه ای: در نظام بین الملل امروز حتی اگر کشوری بخواهد تجمع دولت‌ها را در قالب یک سازمان نادیده بگیرد و یا تمایلی بمنظور تعامل با آن‌ها نداشته باشد، لاجرم تصمیمات و توافقات ناشی از اجماع آن دولت ها، بر سرنوشت سایر ملل و بویژه ملل بی طرف یا مخالف اثرگذار خواهد بود. از این رو ج. ا. ا در عضویت و یا راه اندازی سازمان‌های منطقه‌ای و بین المللی همواره پیشتاز بوده و منافع خود را در این بستر دنبال کرده است. بنظر می‌رسد احیای عضویت و یا پویایی فعالیت ج. ا. ا بعنوان بازیگری فعال در سازمان‌های منطقه‌ای و بین المللی، تسهیلگر مناسبات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... خواهد بود.

۷- جهت گیری خردمندانه در دیپلماسی انرژی، غذا، بهداشت و فرهنگ در دستگاه‌های ذیربط: دیپلماسی انرژی و سایر مولفه‌های اشاره شده در این بخش، بعنوان عناصر بنبادین سیاست کلان خارجی در ج. ا. ا بشمار می‌آید. امروزه کشور‌ها با بهره گیری از ظرفیت‌ها و منابع خود، راهبرد نوین رشد و توسعه اقتصادی و به تبع آن تامین منافع ملی را در پیش گرفته اند. جهت گیری خردمندانه در دیپلماسی انرژی، غذا، بهداشت و فرهنگ می‌تواند آثار مثبتی در سیاست خارجی و نفوذ قدرت ایران در منطقه و نظام بین الملل بوجود آورد؛ لذا با این ملاحظات و با عنایت به ذخایر، منابع و ظرفیت‌های عظیم ایران در حوزه‌های مذکور، نگاه ویژه به دیپلماسی انرژی، غذا، بهداشت و فرهنگ در دستگاه‌های ذی ربط اثر عمیق و قابل لمسی در خروجی سیاست خارجی خواهد داشت.

۸- احیای انجمن‌های دوستی ایران با سایر ملل: انجمن‌های دوستی بعنوان تشکلی غیرانتفاعی، حضور رسمی و سازمان یافته مردم را در روابط خارجی و دیپلماسی عمومی و تعامل با جهان متبلور می‌سازد. این انجن‌ها بازیگران اثرگذار در روابط میان ملت‌ها بوده و یکی از نیازمندی‌های دیپلماسی نوین در سیاست خارجی کشور بشمار می‌روند. احیای انجمن‌های دوستی میتواند در چارچوب منافع ملی با بهره گیری از ظرفیت اندیشه، گفتگو، درک متقابل و نیز قلم نافذ، کشور را در مقاصد سیاست خارجی خود یاری دهد.

۹- احیای بهره گیری از نقش آفرینی ایرانیان خارج از کشور: اگر بدون تعارف بخواهم سخن بگویم؛ در سال‌های اخیر نفوذ و نقش آفرینی ایرانیان خارج از کشور در رویداد‌های بین المللی چشم گیر بوده و اثرات آن بر کسی پوشیده نیست. این بازیگران در حوزه تبادلات فرهنگی و توسعه روابط میان ایران و سایر ملت‌ها تاثیر بسزایی دارند و میتوانند در زمینه‌های مختلف همچون، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در خدمت حل مشکلات کشور قرار بگیرند و نقش موثری را در ارتباطات میان ایران و سایر ملل عهده دار شوند؛ بنابراین احیای بهره گیری از نقش آفرینی ایرانیان خارج از کشور در دستور کار وزارت خواهد بود.

۱۰-سیاست خارجی راهبردی از وزارت تا سفارت: اگر وزارت امورخارجه را مسئول اجرای اهداف تعیین شده‌ی نظام بدانیم، سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های دائمی نزد سازمان ملل و سایر سازمان‌های منطقه‌ای و بین المللی بعنوان بازوی اجرایی دستگاه دیپلماسی کشور محسوب می‌شوند. این نمایندگی‌ها که مسئول مستقیم روابط با دولت‌های خارجی بشمار می‌روند نقش مهمی در سیاست خارجی راهبردی ج. ا. ا خواهند داشت؛ لذا من از وزارت تا سفارت، با تلفیقی از بکارگیری اندیشه نو و تجربه، سفرا و نمایندگان خوش فکر و جوانی را بعنوان فرستادگان کشور به سایر ملل برگزیده خواهم کرد تا ماهیت و کیفیت روابط خارجی را در شان والای ج. ا. ا در منطقه و نظام بین الملل برسانم.