با ترور اسماعیل هنیه، رهبری امریکا زیر سوال رفت؟

۷۲ ساعت پس از ترور اسماعیل هنیه، رهبر دفتر سیاسی حماس در قلب پایتخت ایران، گمانه زنی‌ها و تحلیل‌ها درباره تاثیر این حمله بر مذاکرات طولانی آتش بس در نوار غزه و البته احتمال گسترش دامنه جنگ افزایش یافته است. الجزیره در سرمقاله‌ای در این باره می‌نویسد: ترور اسماعیل هنیه در ایران خطر کشاندن آمریکا به جنگی را به همراه دارد که واشنگتن می‌گوید خواهان آن نیست. جان کربی، مقام کاخ سفید، روز دوشنبه، دو روز پس از آنکه اسرائیل حزب‌الله لبنان را مسئول حمله به بلندی‌های جولان اشغالی دانست، حمایت آمریکا از اسرائیل را تکرار، اما تاکید کرد که واشنگتن همچنان خواهان کاهش تنش در منطقه است. کربی گفت: «ما معتقدیم که هنوز زمان و فضا برای یک راه حل دیپلماتیک وجود دارد.»

به گزارش جماران به نقل از الجزیره، ایالات متحده علناً اعلام کرده که علیرغم اعزام نیرو به خاورمیانه در پی حمله ۷ اکتبر به اسرائیل و آغاز جنگ غزه، به دنبال گسترش دامنه جنگ نیست. از آن زمان تاکنون، خاورمیانه و جامعه جهانی نفس خود را حبس کرده‌اند، به ویژه زمانی که اسرائیل در ماه آوریل دو ژنرال ایرانی را در کنسولگری تهران در دمشق هدف قرار داد و به دنبال آن حمله مستقیم ایران به اسرائیل انجام شد. در آن زمان، گزارش‌ها حاکی از آن بود که ایالات متحده تلاش کرده بود تا اسرائیل را از تشدید تنش و همچنین حمله تمام عیار به حزب‌الله در لبنان باز دارد.

در همین حال، ایالات متحده یکی از کشور‌هایی بوده است که میانجیگری برای آتش بس احتمالی بین اسرائیل و حماس را برعهده دارد. اگرچه به نظر می‌رسد که این روند در چند ماه گذشته با موانع متعددی مواجه شده است. اکنون پس از ترور وقیحانه اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در تهران و شهادت فؤاد شکر، فرمانده ارشد حزب الله در بیروت، ظرف چند ساعت، همه اهداف دوگانه آمریکا برای آتش بس و تنش زدایی منطقه‌ای زیر سوال رفته است.

برایان فینوکان، مشاور ارشد برنامه ایالات متحده در گروه بین‌المللی بحران، به الجزیره گفت که کاهش تنش منطقه‌ای در نهایت پس از آتش‌بس در غزه پدیدار خواهد شد و بدون آتش‌بس، پتانسیل گسترش درگیری همچنان وجود خواهد داشت.

او می‌گوید: اگر می‌خواهید از تشدید تنش‌ها در منطقه، از جمله تشدید تنش‌ها که شامل نیرو‌های آمریکایی می‌شود، اجتناب کنید، باید آتش‌بس در غزه را برقرار و تضمین کنید. این چیزی است که برای آرام کردن اوضاع با حوثی‌ها در یمن، با حزب‌الله در لبنان، و ادامه روند عدم هدف قرار گرفتن نیرو‌های آمریکایی در سوریه و عراق ضروری است. اما با حملات اخیر چشم انداز کنونی برای آتش بس با میانجیگری ایالات متحده، در کوتاه مدت، اگر از مسیر خارج نشده باشد، اما حداقل پیچیده شده است.

آیا ایالات متحده می‌تواند کار‌های بیشتری انجام دهد؟

با این حال، بسیاری احساس می‌کنند که ایالات متحده می‌تواند در تلاش برای دستیابی به آتش‌بس در درگیری که در آن متحدش اسرائیل تقریباً ۴۰۰۰۰ فلسطینی را کشته و تهدیدی برای به آتش کشیدن یک منطقه از قبل ملتهب و بحرانی است، کار بیشتری انجام دهد.

رائد جرار، مدیر حمایت از دموکراسی برای جهان عرب، یک اندیشکده در واشنگتن گفت: «ما واقعاً فشار ایالات متحده برای کاهش تنش را ندیده ایم. سیاست ایالات متحده با اقدامات ایالات متحده در تناقض است. آمریکا می‌توانست کاهش تنش و آتش‌بس را با توقف انتقال تسلیحات که ماه‌ها پیش منجر به آتش‌بس می‌شد، به راحتی اجرا کند. اسرائیل بدون تسلیحات آمریکا، بدون حمایت سیاسی آمریکا، بدون حمایت نظامی آمریکا و بدون حمایت اطلاعاتی آمریکا نمی‌توانست به همه این کشور‌ها حمله کند. بدون کمک‌های امریکا، اسرائیل این توانایی که منطقه را به سمت جنگ سوق ندهد، نداشت.»

پس از ترور هنیه، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا گفت که دولت این کشور از این ترور که چند روز پس از سفر نتانیاهو به ایالات متحده رخ داد، آگاهی نداشته است. تریتا پارسی، معاون اجرایی موسسه کوئینسی، یک اندیشکده سیاست خارجی ایالات متحده، گفت: «این ادعا ممکن است درست باشد. اما در منطقه غرب آسیا، کسی این ادعا را باور نمی‌کند. همه این واقعیت را می‌بینند که همین دو یا چند روز پیش، رئیس موساد در حال مذاکره با رئیس سیا بود.

رهبری امریکا زیر سوال رفت؟

اگر بپذیریم که ایالات متحده اطلاعات قبلی از این حمله نداشت، اقدام سرخود و بی توجهی آشکار اسرائیل به اهداف ایالات متحده یعنی آتش بس و اجتناب از جنگ منطقه ای، چه معنایی برای رهبری ایالات متحده در منطقه دارد؟

برایان فینوکان، مشاور ارشد برنامه ایالات متحده در گروه بین‌المللی بحران می‌گوید: این وضعیت نشان می‌دهد که اسرائیل، آمریکا را به عنوان رهبر منطقه یا کشوری که باید از امریکا تبعیت کند، نمی‌داند. اکنون آمریکا با یک «معمای اساسی» مواجه است و آن این است که با قدرت نظامی و حمایت از اسرائیل می‌خواست در برابر ایران و متحدانش بازدارندگی ایجاد کند، اما در عین حال می‌خواست از تشدید تنش در منطقه جلوگیری کند.

ایالات متحده باید در مورد آنچه که قرار است برای برقراری آتش بس، کاهش تنش در منطقه فراتر از لفاظی انجام دهد، تجدید نظر اساسی داشته باشد. ایالات متحده اکنون به چند ماه پر فراز و نشیب نزدیک می‌شود، زیرا خود را برای انتخابات ریاست جمهوری آماده می‌کند که پس از کناره گیری رئیس جمهور جو بایدن از رقابت، شاهد انتقال به یک رئیس جمهور جدید، هر کسی که برنده شود، خواهد بود.

به گفته تحلیلگران، قبل از ریاست جمهوری بالقوه کامالا هریس که ممکن است نخست وزیر اسرائیل را برای پایان دادن به جنگ بیشتر تحت فشار قرار دهد، عدم اطمینان در مورد آنچه در آینده در ایالات متحده رخ خواهد داد، برای نتانیاهو مفید است.

تریتا پارسی در این باره می‌گوید: نتانیاهو روی ظرفیت خود شرط می‌بندد تا رهبری سیاسی آمریکا را مجبور کند که دائماً در موقعیتی باشد که نتانیاهو را در آغوش گرفته و از هر کاری که اسرائیل انجام می‌دهد با ادعای دفاع از خود محافظت و دفاع کند. این به معنای ادامه سیاست‌های ایالات متحده است که بسیاری در خاورمیانه آن را عامل ناآرامی‌ها و خشونت‌هایی می‌دانند که در چند دهه گذشته منطقه را ویران کرده است.

رائد جرار، مدیر حمایت از دموکراسی برای جهان عرب در این باره می‌گوید: از ۷ اکتبر، حمایت کورکورانه ایالات متحده از اسرائیل قطعاً بر جایگاه ایالات متحده در منطقه و توانایی آن برای نفوذ تأثیر گذاشته است. ایالات متحده به طور کامل در نشان دادن هر نوع رهبری شکست خورده است. البته آمریکا سرمایه سیاسی خود را در منطقه طی سال‌ها از دست داده و از زمان جنگ عراق رو به افول بوده است.