حلقه جلیلی پیروز خواهد شد؟

فرارو – انتخابات ریاست‌جمهوری هرچند روی کاغذ و بر اساس قانون به پایان رسید، رئیس‌جمهور تنفیذ و تحلیف شد و به زودی دولت جدید کار خود را آغاز خواهد کرد، اما در «جناح سایه» بازی همچنان ادامه دارد. بازی سایه‌ها فعلا بر مساله رای اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت و آنچه در مجلس می‌گذرد، تمرکز دارد. مشاوران و نزدیکان جلیلی در مجلس بازی می‌کنند و شخص او با دولت سایه بیرون از مجلس این بازی را هدایت می‌کند. به طور مشخص حمید رسایی و مهدی کوچک‌زاده نمایندگان نزدیک به پایداری از تهران، امیرحسین ثابتی منفرد مجری سابق شبکه افق و دیگر نماینده پایتخت، بازیگران این جنگ قدرت در صحن و لابی پارلمان هستند.

به گزارش فرارو، یکی دوماه منتهی به انتخابات مجلس دوازدهم، سقوط هلی‌کوپتر رئیس‌جمهور و آنچه در انتخابات ریاست‌جمهوری رخ داد، کلاف سردرگمی از بازی قدرت را به یادگار گذاشت. اختلاف طیف تندروی اصولگرا که مجموعه‌ای از نیرو‌های پایداری و نزدیک به آن تفکر، موسسه علی‌اکبر رائفی‌پور و تعدادی دیگر از نیرو‌های پراکنده را شامل می‌شد، با محمدباقر قالیباف بالا گرفت، اما در نهایت نتوانستند مانع ورود او به مجلس شوند.

پس از آن نیز دور خیز کردند که جلوی ریاست قالیباف بر مجلس را بگیرند، اما باز هم موفق نشدند. انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری، با این کلاف اختلافات برخورد و آن را ادامه‌دار کرد. قالیباف کنار نرفت، انتخابات به دور دوم کشیده شد، جلیلی شکست خورد و پزشکیان به پاستور رفت.

نتیجه انتخابات ۱۵ تیر فاصله و اختلاف این جریان‌ها را با یکدیگر بیشتر کرد. آن‌ها هنوز قالیباف را برای ماندن در انتخابات و کنار نکشیدن به نفع سعید جلیلی نبخشیدند و فعلا درگیری را به مجلس آورده‌اند. با شنیده شدن زمزمه‌هایی مبنی بر هماهنگی و توافق پزشکیان – قالیباف، جریان سایه بیشتر تحت فشار قرار گرفت است. 

قدرت‌نمایی پزشکیان – قالیباف

روزنامه اعتماد در تحلیلی راجع به هماهنگی قالیباف و پزشکیان نوشت: «پزشکیان از مدت ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه‌ای که قانون برای دفاع از کابینه پیشنهادی‌اش در اختیارش قرار داده، یک ساعت و ربع آن را استفاده کرد و در اقدامی بی سابقه، باقی مانده وقت خود را میان نمایندگان موافق خود، به بخش‌های ۵ دقیقه‌ای تقسیم کرد. تاکنون سابقه نداشته که رئیس جمهوری زمان خود را به این تعداد از نمایندگان مجلس بدهد. اما عجیب‌تر از این اقدام، ترکیب نمایندگانی بود که برای دفاع از کابینه پیشنهادی دولت چهاردهم و البته خط مشی و برنامه‌های این دولت، پشت تریبون رفتند؛ از اصلاح طلب گرفته تا اصولگرا همه در حمایت از پزشکیان صحبت کردند.

تاجگردون، لاهوتی، روح‌الامینی، سلیمی، شمس‌الدین حسینی و ... درحالی در دفاع از دولت صحبت کردند که اگر نام‌های برخی از آنان به تنهایی دیده شود، هیچوقت به نظر نمی‌رسد که آن‌ها در دفاع از کابینه پزشکیان سخنی بگویند، خاصه آنهایی که منتسب به طیف قالیباف بودند. اگر خوش و بش‌ها و خنده‌های قالیباف با پزشکیان در هنگام استقبال از رئیس جمهوری در بدو ورود به مجلس تعارفات معمول فرض شوند، دفاع افراد منسوب به قالیباف دیگر نمی‌تواند تعارفات معمول باشد.

چهره‌هایی، چون روح‌الامینی و سلیمی که در انتخابات ریاست جمهوری پشت سر قالیباف بودند و برابر پزشکیان، حالا از کابینه او دفاع کردند. به عبارت دیگر پزشکیان با این اقدام خواست تا برای مخالفان خود که بخش مهمی از آن‌ها را تندرو‌های داخل مجلس تشکیل می‌دهند، قدرت‌نمایی کند تا به نوعی صف طویل نمایندگان حامی‌اش نه فقط از اصلاح‌طلبان و میانه‌روها، که از طیف اصولگرایان را هم به رخ بکشد.

در معنای دیگر، او با ابتکارش در مجلس، خواست به مخالفان این پیام را ارسال کند که اگر آن‌ها بخواهند مخالف‌خوانی کنند، آن کسی که بازنده ماجرا خواهد بود، آن‌ها هستند؛ چرا که با این وضعیت وزرای پیشنهادی رای مورد نیاز را کسب می‌کنند.»

تحرکات رئیس دولت سایه

برای درک آنچه در مجلس می‌گذرد، باید نگاهی به تحرکات سعید جلیلی پس از انتخابات ریاست‌جمهوری بیاندازیم. جلیلی از زمان شکست در انتخابات، کمی از سایه فاصله گرفت و از پایگاه رای ۱۴ میلیونی خود صحبت کرد. در برابر تشکیل حزب و تشکیلات سیاسی مقاومت کرد، اما نشان داد که علاقه دارد فعالیت دولت سایه خود را افزایش دهد. از جمله این برنامه‌ها، بررسی وزرای پیشنهادی پزشکیان در یک جلسه مربوط به دولت سایه بود. نفس این اقدام نه تنها بد نیست بلکه پسندیده و مرسوم است. اما در دانشگاه‌ها، اندیشکده‌ها و مراکز پژوهشی و نه تشکیلاتی که مشخص نیست در ساختار سیاسی ایران چه جایگاهی دارد.

با توجه به سوابق نیرو‌های نزدیک به جلیلی در مجلس پیشین و بیرون مجلس که با طرح‌های صیانت و لایحه حجاب شناخته می‌شود و همچنین سوابق این نیرو‌های در مقابله با تنش‌زدایی در سیاست خارجی، به نظر می‌رسد که قدم اول در فضاسازی علیه وزیر پیشنهادی امور خارجه دیده شده است و در دو مسیر، درون مجلس و ایجاد مانع مقابل اصلاحات مد نظر دولت خود را نشان خواهد داد. تا جایی که بشود تلاش می‌کنند که مانع‌تراشی کنند، اما شرایط مجلس نشان می‌دهد که فعلا پیروز نخواهند شد.

تشکیل یک تیم پرسروصدا

در مجلس نهم یک تیم رادیکال‌تر از دیگر اصولگرایان وجود داشت که بسیار پرسروصدا بودند. مهدی کوچک‌زاده، حمید رسایی، علیرضا زاکانی، مرتضی آقاتهرانی از جمله اعضای آن بودند. آن زمان مساله تحریم‌ها و سیاست خارجی تقریباً تک‌اولویت اصلی کشور بود و مسائلی مثل حجاب تا اندازه امروز مطرح نبود. تمرکز این تیم هم بر برجام بود. مهره‌های این تیم یا عضو پایداری یا نزدیک به این جریان سیاسی بودند و تا سال ۱۳۹۲ هم سعید جلیلی را در شورای عالی امنیت ملی و راس مذاکرات هسته‌ای داشتند.

از این تیم فقط مرتضی آقاتهرانی توانست به مجلس یازدهم وارد شود که دغدغه‌های او در این دوره بیشتر به مسائل حجاب و اینترنت معطوف بود. در مجلس دوازدهم، کوچکزاده و رسایی به مجلس برگشتند و یک نیروی جوان نیز با خود به نام امیرحسین ثابتی را وارد پارلمان کردند. در حال حاضر سعید جلیلی در شورای راهبری روابط خارجی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای راهبردی روابط خارجی است و احتمالاً این تیم پرسروصدا مثل دوران مجلس نهم بار دیگر تشکیل شود و در سه مسیر سنگ‌اندازی کند؛ سیاست خارجی، مسائل اجتماعی و ارتباطات. مجلس نهم در سنگ‌اندازی در مسیر سیاست خارجی ناکام ماند.

مجلس دهم با اکثریت اصلاح‌طلب ضعیف بود، اما مجلس یازدهم در بعضی مسائل مثل اعمال محدودیت‌های بیشتر موفق بود. باید دید که بازی قدرت بین قالیباف – پزشکیان و سعید جلیلی به کجا ختم می‌شود و دولت چهاردهم – مجلس دوازدهم چه وضعیتی را رقم می‌زنند.