میراث کشاورزی بزرگترین جزیره مدیترانه روبه‌نابودی

برای نخستین بار در چهار نسل از تاریخ کشاورزی روستایی جزیره سیسیل، گندم‌ها زیر آفتاب سوزان و خشکسالی شدید از بین رفته و خشک شده‌اند. رشد نهال‌های گندم در ژانویه که به‌طور معمول به ۸۰ سانتی‌متر می‌رسید، در پنج سانتی‌متری متوقف شد و همین نشان می‌داد که سال فاجعه‌باری در انتظار روستاییان است.

به گزارش ایمنا، در حال حاضر سیسیل با یکی از جدی‌ترین بحران‌های آبی در تاریخ خود دست‌وپنجه نرم می‌کند. این جزیره که بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین جزیره مدیترانه است، در معرض خطر بیابان‌زایی قرار دارد و دمای هوا در طول روز به بالای ۴۰ درجه سانتیگراد می‌رسد. در ۶ ماه آخر سال ۲۰۲۳، تنها ۱۵۰ میلی‌متر باران در این جزیره بارید و در می ۲۰۲۴، دولت رم وضعیت اضطراری برای سیسیل اعلام کرد.

در حالی که این یک تهدید وجودی برای بسیاری از مردم محلی است، بحران آب گردشگران را منصرف نمی‌کند و سیسسل نیز همچون بسیاری از بخش‌های جنوب اروپا، خود را بین کمبود آب و هجوم فزاینده بازدیدکنندگان گرفتار می‌بیند که با وجود فشار اضافی که بر منابع وارد می‌کنند، همچنان به‌عنوان یکی از محرک‌های اصلی اقتصاد مورد توجه قرار می‌گیرند.

محققان معتقد هستند که گردشگری انبوه، فشار بر منابع آبی سیسیل را که در حال حاضر با کمبود مواجه است، افزایش می‌دهد و پیامد‌های اجتناب‌ناپذیری برای محیط‌زیست به‌دنبال خواهد داشت. طبق گزارش شورای ملی تحقیقات ایتالیا، به‌دلیل شرایط اضطراری آب‌وهوایی، ۷۰ درصد از سیسیل در معرض خطر بیابان‌زایی قرار دارد. بیشتر دریاچه‌های جزیره خشک شده‌اند، دریاچه مصنوعی فاناکو در مرکز سیسیل که زمانی ۲۰ میلیون مترمکعب آب داشت، امروز تنها ۳۰۰ هزار مترمکعب آب دارد و مخازن آب به گودال‌های گلی تبدیل شده‌اند که بوی بد ماهی‌های مرده و فاسد می‌دهند.

سیسیل طرح جیره‌بندی آب را اجرا کرده است و بسیاری از مشاغل مجبور به تعطیلی شده‌اند و هزاران خانواده ظروف آب را برای شست‌وشو و پخت‌وپز در خانه‌های خود ذخیره می‌کنند. به گفته انجمن ملی هیئت آب کشاورزی، بعضی از مخازن تعیین‌شده برای آب آشامیدنی تنها با ۱۰ درصد ظرفیت در ماه مارس کار می‌کردند که نشانگر یک وضعیت اضطراری خشکسالی بی سابقه است.

همراه با خشکسالی، آتش‌سوزی‌های تابستانی نیز پوشش گیاهی جزیره را از بین برده است. سال گذشته، طبق برآورد آژانس حفاظت منطقه‌ای، آتش‌سوزی بیش از ۶۰ میلیون یورو خسارت وارد کرد و بیش از ۶۹۳ هکتار از جنگل‌های جزیره را از بین برد. بزرگترین انجمن کشاورزان ایتالیا در تلاش است تا با پر کردن دریاچه‌های مصنوعی با استفاده از تانکر، از بخش کشاورزی حمایت کند، اما این تلاش به‌تن‌هایی کافی نیست. کشاورزان و دامداران جزیره آسیب شدیدی از این وضعیت دیده‌اند و بسیاری از آن‌ها مجبور به کشتن دام‌های خود شده‌اند.

با وجود بحران آب و خسارات شدیدی که به مردم محلی وارد شده است، بسیاری از هتل‌ها و اقامتگاه‌های سیسیل همچنان شلوغ هستند، خیابان‌های شهر‌های اصلی مملو از گردشگران است، رستوران‌ها همیشه شلوغ و سواحل مملو از هزاران مسافر است. صف‌های طولانی برای بازدید از موزه‌ها، کلیسا‌ها و بنا‌های تاریخی وجود دارد و هتل‌های این شهر با ظرفیت ۹۵ درصد تکمیل است.

بنابر اظهارات رئیس فدرالبرگی و مدیر اجرایی فرودگاه‌های شرق سیسیل، هیچ لغو یا اختلالی در پرواز‌های سیسیل رخ نداده و پرواز‌ها به این جزیره به‌جز در ماه آگوست افزایش یافته است و افزایش ۱۶ تا ۲۰ درصدی نسبت به سال گذشته ثبت شده است. با این وجود بعضی از تأسیسات با مشکل مواجه هستند، به‌ویژه در استان آگریجنتو صاحبان اماکن با مشکلات تأمین آب روبه‌رو شده‌اند. آن‌ها معتقدند که در سیسیل همواره آب‌وهوا در حال تغییر است و باید به این واقعیت عادت کنند که هر تابستان گرمای شدید و خشکسالی را به همراه خواهد داشت. بعضی از هتل‌ها با نصب مخازن آب، از قبل برای فصل خشک آماده شده‌اند و هرروز سطح آب مخازن را بررسی می‌کنند تا در صورت نیاز با کانتینر‌های شخصی آب وارد کنند. در حالی که هتل‌های بزرگ در مناطق آسیب‌دیده از خشکسالی، همچون استان آگریجنتو، زیرساخت‌های مختلفی برای تأمین آب برای مهمانان خود دارند، کسب‌وکار‌های کوچک‌تر از بحران کم‌آبی آسیب دیده‌اند.

آب آشامیدنی در جزیره به‌طور سنتی از سفره‌های زیرزمینی و لایه‌های سنگی زیرزمینی اشباع‌شده از آب تأمین می‌شود، درحالی‌که آب برای کشاورزی در مخازن بزرگی ذخیره می‌شود که پس از جنگ جهانی دوم ساخته شده‌اند. هر دو سیستم به بارندگی زمستانی متکی هستند که با روند کاهشی روبه‌رو بوده و ذخیره ضروری شبکه آبیاری نیز برای سه دهه، مورد غفلت قرار گرفته است.

کشف یک سفره زیرزمینی در نوامبر سال گذشته یک منبع بالقوه مهم است که تخمین زده می‌شود حدود ۱۷ میلیارد متر مکعب آب داشته باشد. اگر بررسی‌ها قابلیت استفاده از آن را تأیید کند، این مخزن عظیم می‌تواند یک منبع فوق‌العاده برای تأمین آب جزیره در میان‌مدت و بلندمدت باشد.