موسسه گوته چرا تعطیل شد و چه واکنش‌هایی در پی داشت؟

فرارو – طبق اعلام خبرگزاری میزان – وابسته به قوه قضائیه – دو شعبه از موسسه آموزش زبان آلمانی غیرقانونی وابسته به سفارت آلمان – معروف به موسسه گوته – به این علت تعطیل شدند: «نقض قوانین کشور، ارتکاب اعمال غیرقانونی متعدد و تخلفات گسترده مالی.» به دنبال تعطیلی این دو موسسه، آلمان سفیر ایران را احضار و مراتب اعتراض خود را اعلام کرد. هنوز دلیل رسمی برای تعطیلی این موسسه فرهنگی اعلام نشده است ولی در شبکه های اجتماعی و برخی رسانه ها گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که موسسه گوته تهران، در پاسخ به تعطیلی مرکز اسلامی هامبورگ تعطیل شده است.

به گزارش فرارو، روز سوم مرداد امسال مرکز اسلامی هامبورگ توسط وزارت کشور آلمان تعطیل شد و ۵۳ ساختمان آن در ۸ ایالت مختلف با حکم دادگاه مورد بازرسی قرار گرفت. البته مساله دولت آلمان با این مرکز مربوط به امسال نبوده و طی چند سال گذشته حساسیت‌هایی روی آن وجود داشت و بازرسی‌ها و یورش پلیس نیز اتفاق افتاده بود. «وزارت کشور آلمان پس از اعلام تعطیلی و ممنوعیت فعالیت این مرکز مدعی شد که «مرکز اسلامی هامبورگ ضمن حمایت از حزب‌الله لبنان، با ایران ارتباط داشته و به دنبال ایجاد یک حکومت دینی بود.» ایران به دنبال این اقدام دولت آلمان سفیر این کشور را احضار و مراتب اعتراض خود را به برلین اعلام کرد. حالا موسسه گوته در تهران تعطیل شده و به عقیده آگاهان، اقدام متقابل ایران در برابر اقدام آلمان است. با توجه به این که دوره‌های زبان برگزار شده در این موسسه برای متقاضیان مهاجرت به آلمان مهم است، اعتراض‌هایی درباره بستن این مرکز به وجود آمده است.

مرکز غیرقانونی؟

آنچه در ایران به عنوان موسسه گوته معروف است، با نام رسمی موسسه آموزش زبان آلمانی فعالیت می‌کند. سایت این موسسه از دسترس خارج شده، اما بر اساس تاریخچه‌ای که خبرگزاری دویچه وله آلمان منتشر کرده، آغاز فعالیت آن به دهه هفتاد برمی‌گردد. شعبه رسمی موسسه گوته در سال ۱۳۳۷ در ایران تاسیس و سال ۱۳۶۶ تعطیل شد. در دهه هفتاد، این موسسه جدید با حمایت سفارت آلمان بازگشایی شد؛ در سال ۱۳۷۴ خورشدی. با توجه به این که ۲۹ سال از فعالیت این موسسه در ایران می‌گذرد، در اخبار منتشر شده مشخص نیست که آیا در تمام این سال‌ها به صورت غیرقانونی فعالیت می‌کرده یا اکنون به حکم دادگاه فعالیت آن غیرقانونی اعلام شده است.

واکنش حسین موسویان

مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای پیشین و محقق فعلی در دانشگاه پرینستون، از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۷ سفیر ایران در آلمان بود. این موسسه نیز در زمان ماموریت او تاسیس شد. موسویان نسبت به این مساله واکنش نشان داد و نوشت: «امروز خبری منتشر شد مبنی بر اینکه دفاتر موسسه گوته آلمان در تهران بسته شد. گفته شده این اقدامی متقابل برای بستن مراکز فرهنگی و اسلامی در آلمان است. از شنیدن اخباری همچون پلمب شدن مرکز اسلامی هامبورگ و دفاتر گوته در تهران و مشاهده سیر قهقرایی در روابط تاریخی و سنتی ایران و آلمان؛ عمیقا متاسفم. در اوائل ماموریتم به آلمان (۱۳۶۹-۱۳۷۷) تلاش زیادی کردم تا بین دو دولت توافق شد که موسسه گوته در ایران بازگشایی و متقابلا مرکز جدیدی بنام «موسسه حافظ» در آلمان تاسیس شود تا آموزش زبان فارسی و آلمانی و آشنایی متقابل دو ملت با ادبیات و فرهنگ یکدیگر گسترش یابد. موسسه گوته بازگشایی شد. دولت ایران ملک بسیار با ارزش و مناسبی در شهر کلن آلمان داشت که به نام «خانه ایران» معروف بود و برای خدمات به مجروحین شیمیایی دوران جنگ عراق علیه ایران استفاده می‌شد. دولت آلمان موافق بود که «موسسه حافظ» در «خانه ایران» راه اندازی شود، اما متاسفانه علیرغم پیگیری‌های مکرر، دولت ایران بودجه راه اندازی «موسسه حافظ» را نداشت. منتهی با راه اندازی «کمیسیون مشترک فرهنگی دو کشور»، «انجمن دوستی ایران و آلمان»، تقویت و گسترش مدارس ایرانی در آلمان، تقویت کرسی‌های ایرانشناسی و زبان فارسی در دانشگاه‌های آلمان، برگزاری فستیوال بزرگ هنری و فرهنگی ایران در دوسلدورف و ... همان مسیر را ادامه دادیم تا جایی که بزرگان ادبیات ایران همچون بزرگ علوی و ذبیح الله صفا و سایر اساتید برجسته ادبیات ایران که مقیم آلمان بودند، نیز وارد گود همکاری و فعالیت شدند.»

واکنش‌ها

تعطیلی موسسه آموزش زبان آلمانی، واکنش‌های جالب توجهی را به خصوص در شبکه توئیتر به دنبال داشت. بخشی از این واکنش‌ها بر این مساله متمرکز بود که مرکز اسلامی هامبورگ با یک تشکیلات گسترده در سطح آلمان تعطیل شد، اما در ایران جایی به غیر از این موسسه آموزش آلمانی برای اقدام متقابل وجود نداشت و یک موسسه زبان تعطیل شد. گفتنی‌ست که به دنبال تعطیلی مرکز اسلامی، فعالیت‌های زیرشاخه‌های آن در فرانکفورت، مونیخ و برلین نیز ممنوع شد. بخشی دیگری از واکنش‌ها نیز به این برمی‌گشت که ضرر اصلی تعطیلی این موسسه به زبان‌آموزان ایرانی رسید و دولت آلمان هیچ ضرری در این زمینه نکرده است. با توجه به این که آزمون آیلتس و تافل (زبان انگلیسی) به صورت حضوری در ایران برگزار نمی‌شود و بسیاری از متقاضیان شرکت در این آزمون‌ها باید به کشور‌های همسایه بروند، بخش دیگری از کاربران به این اشاره کردند که حالا متقاضیان مدارک زبان آلمانی هم احتمالا باید همین کار را انجام بدهند و در نهایت شرایط به نفع کشور‌های همسایه ایران مثل ترکیه و امارات تمام شده است.