مواضع سیاست خارجی دولت چهاردهم، مطلوب روسیه نیست/ اقتصاد ایران و روسیه مکمل هم نیست، رقیب هم است

فرارو- ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در حین سخنرانی خود در مجمع اقتصادی ولادیوستوک از کامالا هریس برای انتخابات آمریکا حمایت کرد. البته این حمایت با طنزی همراه بود که شائبه‌های زیادی ایجاد کرد. پوتین گفت: «کامالا هریس (معاون بایدن و نامزد دموکرات‌ها در انتخابات آمریکا) نوعی خنده مسری دارد و این یعنی زندگی با او خوب رفتار می‌کند.»

به گزارش فرارو، اظهارات پوتین به سرعت از سوی دونالد ترامپ، رقیب انتخاباتی جمهوری خواه پوتین با واکنش همراه شد و او، رفتار پوتین را طنزآلود خواند. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا نیز در این باره گفت: «آقای پوتین باید صحبت در مورد انتخابات ما را متوقف کند. او نباید به هر طریقی از کسی طرفداری کند. تنها افرادی که باید تعیین کننده رئیس جمهور بعدی ایالات متحده باشند مردم آمریکا هستند و ما این کار را انجام خواهیم داد.»

این سخنان پوتین در شرایطی مطرح می‌شود که روسیه همچنان درگیر جنگ اوکراین است و همزمان، در مسئله زنگزور، به ایران فشار وارد می‌کند. با توجه به این شرایط پرسش‌هایی درباره رفتار پوتین در قبال غرب و به ویژه ایالات متحده و چرایی عملکرد منطقه‌ای او مطرح است، فرارو برای بررسی این موضوعات با عبدالرضا فرجی راد، تحلیلگر ارشد سیاست خارجی و استاد ژئوپلیتیک، صحبت کرده است:

صحبت‌های پوتین درباره غرب را وارونه تعبیر کنید 

عبدالرضا فرجی راد به فرارو گفت: «صحبت‌های پوتین درباره کامالا هریس و حمایت از او به اعتقاد من هم بیشتر حالت طنز و شوخی داشت و به نوعی من هم با ترامپ موافقم. روسیه همیشه متهم به حمایت از ترامپ می‌شود و بنابراین پوتین سعی کرده با این روش به نوعی، چنین اتهامی را از خود دور کند. در دوران ریاست جمهوری بایدن و با حضور کامالا هریس، آمریکا، بیشترین فشار را به روسیه وارد کرد. اکنون شرایط جنگ روسیه به سمتی پیش رفته که استان کورسک، به تصرف اوکراین و ناتو درآمده است. من معتقدم اوکراین به تنهایی و بدون مشاوره و راهنمایی و نقشه استراتژیک ناتو، نمی‌توانست به روسیه حمله کرده و این استان را به تصرف خود در بیاورد. به همین دلیل است که در رابطه با انتخابات آمریکا، معتقدم که باید برعکس فکر کنیم و یادمان باشد روسیه سعی خواهد کرد در انتخابات آمریکا دخالت کند و این کار را از طریق روش‌های سایبری انجام خواهد داد و برای این کار هزینه هم خواهد کرد. قطعا پوتین به نفع ترامپ کار خواهد کرد چرا که بیشترین ضربه را از دموکرات‌ها خورده است.»

وی افزود: «اما در رابطه با سیاست‌های منطقه‌ای روسیه، رفتار‌های منطقه‌ای روسیه چندان عجیب و دور از ذهن نیست. ارمنستان در حال فاصله گرفتن از روسیه است. علت هم این است که ارمنستان معتقد است روسیه به قراردادی که می‌گفت روسیه باید از ارمنستان در هر جنگی حمایت کند، وفادار نبوده است. ارمنستان معتقد است به عنوان یک کشور کوچک که در منطقه قفقاز جنوبی بین سه کشور (آذربایجان، ترکیه و گرجستان) محاصر شده که اتفاقا روابط خوبی هم با ارمنستان ندارند، باید به دنبال متحد امن‌تر و پایدارتری باشد. ایران هم به دلایلی خاص، با وجود روابط صمیمانه‌ای که با ارمنستان دارد، نمی‌تواند رابطه‌ای پایدار و استراتژیک با ارمنستان داشته باشد. ارمنستان تلاش دارد از روسیه جدا شده و به سمت اروپا رفته و حتی عضوی از اتحادیه اروپا شود، هرچند که نمی‌تواند عضو ناتو شود چرا که ترکیه مخالف است. سیاست ارمنستان نزدیکی به اروپا و آمریکا است. طبیعیست که روسیه از دور شدن ارمنستان از بلوک شرق و پیوستن این کشور به اروپا دل خوشی ندارد، در نتیجه تصمیم گرفته به جای مذاکره، سیاست فشار را انجام دهد. با این روش که بخشی از خاک ارمنستان توسط آذربایجان تصرف شود. بخشی از ماجرای زنگزور متأثر از همین وضعیت است.»

اقتصاد ایران و روسیه رقابت دارند، مکمل هم نیستند 

این استاد ژئوپلیتیک در ادامه گفت: «روسیه به علت دستیابی به منافع ملی خود نیز چشم به دالان زنگزور دارد. جنگ اوکراین نیز سخت و طولانی شده و انرژی روسیه که از طریق اوکراین وارد اروپا می‌شد با مشکلاتی جوی مواضع شده و اوکراینی‌ها به پالایشگاه اصلی انتقال گاز روسیه در خاک این کشور تسلط پیدا کرده اند؛ بنابراین روسیه به دنبال یافتن راه‌های جایگزین است. یکی دیگر از دلایلی که روسیه بی توجه به واکنش مقامات ایران و احساسات مردم، به دالان زنگزور طمع دارد این است که دولت چهاردهم، دولت مورد علاقه روسیه نیست، چرا که به تعادل بین شرق و غرب و گفتگو با غرب برای رفع تحریم‌ها اعتقاد دارد. همچنین طراحی‌هایی در دست است که در سفر آقای پزشکیان به نیویورک، جرقه‌هایی برای شکل گیری روابط زده شود. طبیعیست که پوتین خواهان چنین اتفاقی نیست. روسیه نمی‌خواهد ایران جای این کشور را در حوزه صادرات انرژی به اروپا بگیرد. درواقع روسیه به دنبال هشدار دادن به ایران است و با تاکید بر مسئله زنگزور، بر ایران اعمال فشار می‌کند.»

وی افزود: «روسیه معتقد است ایران در گفتگو با غرب ملاحظات ژئوپلیتیک این کشور را در نظر نگرفته که این تلقی بسیار اشتباهی است. ایران از ابتدا مخالف جنگ اوکراین بوده و بار‌ها نسبت به ادامه جنگ ابراز نگرانی کرده است. رئیس جمهور ما بر اساس شعار برداشتن تحریم‌ها و عدم ورود به جنگ رای آورده است. برای تحقق شعار رفع تحریم‌ها هم چاره‌ای به جز مذاکره نیست. ضمن این که روسیه هم نتوانسته روابط خود با ایران را تا حدی ارتقا دهد که به لحاظ تجاری، ایران کمبودی را حس نکند. اقتصاد ایران و روسیه نه تنها مکمل هم نیستند، بلکه، چون هر دو انرژی محورند، روابط رقابتی دارند.»