خوراک فرنگی به جای غذای سنتی/ تغییر ذائقه یا تهاجم فرهنگی

این روزها خوراکهای رنگارنگ فرنگی جانشین غذاهای خوش عطر و بوی سنتی شده این را باید به تغییر ذائقه نسل جدید نسبت داد یا بخشی از تهاجم فرهنگی است. 

این روزها کم تر غذای سنتی را میل می کنیم یا شاید آن قدر سرمان شلوغ است که به فست فود از جمله پیتزا پناه می آوریم و پاک از غذاهای سنتی خانم بزرگ غافل شده ایم و می توان با جرات گفت امروز فست فود در رقابت با آبگوشت و قرمه سبزی برنده شده است.

یادش بخیر آن ایامی را که آبگوشت و قرمه سبزی در سفره مادربزرگ و پدر بزرگ ها برای خودش حرمتی داشت.

ما بچه های دهه شصتی با دلخوشی عطر چای قند پهلو در استکان کمر باریک، بوی خوش سبزی سرخ شده قرمه سبزی و مرزه آبگوشت مادر بزرگ قد کشیدیم.

روزگارانی که نسل ما با طعم غذاهای خوش متولد شد با امروز بسیار متفاوت است، در این روز و روزگار نسلی که با بوی سس قارچ و ساندویچ رست بیف بزرگ شده، کم تر با دست پخت مادر بزرگ آشناست.



بیگانه و گیج می شود وقتی برایش از خانه قدیمی پدربزرگ در روزهای خوش جمعه و جمع شدن بر سر سفره بی بی و قایم باشک بازی با بوی معطر غذای مادربزرگ می گویی.

هیچ کدام از هم نسلان ما و حتی نسل های قبل تر از ما فراموش نمی کنند آن دورانی را که از کوچک و بزرگ برای خوردن دست پخت اصیل وطنی از قیمه بادنجان گرفته تا خورشت آلو مسما و سر کشیدن دوغ نعناء سر و دست می شکستیم.

اضافه شدن چاشنی عشق مادر بزرگ به غذا
خدا می داند که چندین سال است با ماشینی شدن زندگی از خوردن غذاهای سالم به دور افتاده ایم گاهی که خیلی دلمان هوای این غذاها را می کند سری به رستوران های سنتی می زنیم اما غذاهایی که در این مکان ها طبخ می شود عطر و بوی آبگوشت و کله پاچه مادر بزرگ را نمی دهد، شاید مادر جان چاشنی عشق را بیش تر به این غذاها اضافه می کرده است.

اصلا روزی که بی بی جان خروس خوان از خواب بیدار می شد و تصمیم می گرفت این غذاها را بار بگذارد همه می دانستند که امروز تمامی اقوام و خویشان به دور هم و در یک سفره ساده و صمیمی میهمان هستند.

هنگامی که میهمانان فرا می رسیدند بچه ها با پریدن به دور حوض بزرگ به شادی می پرداختند و خانم ها هم در مطبخ برای چیدن بساط ناهار دست کمک می رسانند و مردها هم در اتاق پشتی که مخصوص مهمان ها بود به نقل اتفاقاتی که بر آنها گذشته است می پرداختند.

آری رمز ماندگاری آن دوران همین چیزها بود همین چیزهایی که به اصطلاح امروز دیگر ساده و قدیمی است اما اگر آن دیروزها و آن غذاها نبود فرهنگ ایرانی شکل نمی گرفت. پیتزا و چیزبرگر و هزار جور فست فود نمی تواند مانند آن روزها انس و الفت را در بین افراد فامیل، دوست و همسایه ایجاد کند.



آن روزگاران بوی این غذاها وقتی تا هفت کوچه آن طرف ترمی پیچید، همه به هوس می افتادند و همسایه ها آب دهان خود را قورت می دادند تا مادربزرگ در کاسه گل قرمز برایشان از آن غذای پرعطر و بو بفرستد.

دست پخت مادربزرگ جانمان را قلقلک می داد
در آن روز و روزگار هنگامی که سفره گل گلی بی بی پهن می شد بزرگ ترها در بالای سفره قرار می گرفتند و کوچکترها هم به مراتب پایین و پایین تر می آمدند و با حلقه زدن به دور هم روی دو زانو بر روی زمین می نشستند و مثل امروز میز و صندلی هزار نوع تشریفات نبود.

این طور نبود که مجبور باشی برای اینکه هم رنگ جماعت شوی برای سیر کردن شکمت با کارد و چنگال نقره ای و از روی رو دربایستی صد و یک نوع کلاس از خودت خلق کنی و بعد هم گرسنه از سر غذا بلند شوی آن موقع روی زمین نشستن با همان سادگیش قشنگ بود. بچه ها و کوچکترهای خانواده هم روزی که این غذاها را می خوردند تا یک هفته با انرژی برای کار و زندگی آماده بودند.

راستی مگر می شود آن تخت های کنار حوض را که گاه گاهی در شب های تابستان بر روی آن سفره پهن می شد به فراموشی به سپاریم همان شب هایی را که حرکت باد بر روی آب، دلمان را و غذای پر رنگ و بوی مادر، جانمان را از شدت گرسنگی قلقلک می داد.

یادش بخیر وقتی روی تخت کنار حوض می نشستیم غذا هرچند هم که ساده بود اما بازهم برایمان طعم بهشت می داد همه ما به یاد داریم که در گذشته ها سالاد روسی، سس مایونز و فرانسوی نبود اما ماست با خیار و نعنا بود نوشیدنی ماء الشعیر، سون آپ و مالت نبود اما سکنجبین و خاک شیر و آلو طرفداران زیادی داشت

وقتی که آبگوشت و کله پاچه از سفره ایرانی قهر کرد
این روزها در خیابان تا چشم کارمی کند پر است از رستوران های عرضه غذاهای آماده و دیگر کمتر کسی پیدا می شود تا فریاد غذای سنتی و زندگی سالم را بشنود.

شاید در حال حاضر نه تنها در ایران بلکه در تمام کشورها دنیا میزان مصرف غذاها آماده بالا باشد اما نباید فراموش کرد که اکثر گردشگران و مسافرانی که از کشورها دنیا به ایران سفر می کنند با خوردن غذاها اصیل ایرانی شیفته و مجذوب این نوع غذاها می شوند اما با این وجود چه چیزی سبب شده که کودکان و جوانان ایرانی بیش تر به فست فود گرایش یابند؟

چه بسا امروز غذاهایی که سریع طبخ شده و به اصطلاح با نام فست فود خوانده می شود باعث شده که دیگر همه دور هم و بر سر یک سفره نباشند اصلا خودمانیم، انگار آبگوشت و کله پاچه نقششان این بود که پیوند خانواده های ایرانی را محکم تر کند.

آن روزها سفره غذای سنتی که پهن می شد همه در کنار هم می نشستند تا با خوردن غذای لذیذ تا یک هفته مزه غذای خوشمزه در زیر دندانشان باشد ولی چه شد که ناگهان این غذاها با ما قهر کردند.

آنان که دوست داشتند بازار غذاهای فست فود داغ شود با تبلیغ پیتزا علیه غذاهای سنتی خواستند به مقابله با غذاهای سنتی و اصیل ایرانی بپردازند در نهایت موفق شدند و توانستند رسم سفره انداختن، دور هم نشستن، یکدلی و صفا و صمیمیت را کم رنگ کنند.

روزی که پیتزا جای دست پخت مادر را می گیرد
امروز دیگر از آبگوشت های پر گوجه وچرب وچیلی و از آن یک رنگی و صفا خبری نیست. با پیشرفت تکنولوژی و ماشینی شدن زندگی مادرها دیگر مانند مادربزرگ های دوران قدیم از کله سحر برای بارگذاشتن غذا از خواب ناز بیدار نمی شوند.

مادران امروز حتی صبحانه کودک خود را نیز در حد همان کیک و کلوچه آماده می کنند و ظهرها نیزکه کودک از مدرسه می آید راحت ترین کار برای آنان سفارش پیتزا است.

یک آشپز در این رابطه می گوید: در گذشته همیشه اجاق خانه ها روشن بود اما امروز اجاق رستوران ها تا پاسی از شب روشن است و دیگر از آن فرهنگ سنتی ایران و دست پخت ها مادران در خانه خبری نیست.

سعید شاکری ادامه داد: گرایش مردم به غذاهای آماده و فست فود ناشی از ماشینی شدن زندگی و تمایل بیش تر فرزندان به غذاهای آماده است

یک سر آشپز غذاهای سنتی نیز می گوید: امروز دیگر خانم های شاغل نگران شام شب خود نیستند و با مصرف غذاهای آماده بدون توجه به اینکه استفاده از این نوع مواد غذایی چه مضراتی ممکن است داشته باشد کار خود را راحت می کنند.



حسین بیات بیان داشت: غذاهای سنتی علاوه بر اینکه بخشی از فرهنگ ملت ما را تشکیل می دهد دارای مواد مغذی بسیار خوب و سالمی نیز هست.

وی اظهار کرد: در سفره ایرانی غذاهای سالم از انواع سبزی، مواد لبنی و تخم‌مرغ وجود دارد که از نظر ارزش تغذیه‌ای نیز بسیار مناسب هستند اما گسترش فست ‌فود، نقش این غذاها را کم می‌کند و این مسئله موجب می‌شود عادت‌های خوب تغذیه‌ای نابود شود.

وی گفت: امروزه گرفتاری ها زندگی زیاد شده اما در بعضی جهات می توان گفت زندگی ساده تر شده است و دیگر نیاز نیست بانوان برای چیدن یک سفره رنگارنگ، ساعت ها وقت شان را در آشپزخانه بگذارند تا انواع خورش و خوراک حتی پیش غذاهایی چون ماست و خیار را تهیه کنند بلکه آنها با مراجعه به رستوران هر غذایی را که دوست دارند بدون زحمت دریافت می کنند.

وی تاکید کرد: به نظر می رسد اگر این روند همچنان ادامه یابد دیگر اثری از سفره خانه های سنتی و اصیل ایرانی باقی نماند.

مدیر رستورانی که در آن غذاهای فست فود درست می شود می گوید: از ساعت 12 ظهر تا 12 شب رستوران هایی که فست فود عرضه می کنند مملو از جمعیت است و این امر تا حدودی به مادر خانواده بر می گردد اگر مادر با پخت و پز غذاهای اصیل ایرانی از کودکی به فرزند خود مزه و طعم غذای ایرانی را بچشاند امروز دیگر غذاهای آماده، بازار گرمی نخواهند داشت.

رسول حسین پور افزود: چنانچه مواد گوشتی در رستوران ها به شکل یخی و از قبل مانده نباشد بلکه به صورت روزانه و تازه خریداری شود در آن صورت می توان گفت بخشی از سلامتی فست فود تضمین شده است.

وی افزود: اگر غذا در رستوران ها از قبل با نمک و روغن زیاد آماده نشود بلکه زود به زود سرخ و تهیه شود آن وقت می توان فست فود را به طور کلی غذای مضری ندانست.

حسین پور در خصوص گرایش مردم به فست فود بیان داشت: طعم لذیذ، قیمت مناسب، راحتی و سرعت بالا در طبخ و همچنین افزایش تعداد مجردان در گرایش به فست فود و غذای آماده موثر بوده است.

روزگاری که پیتزا زودتر از نیروی پلیس به محل می رسد
یک کارشناس تغذیه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تعریف فست فود اظهار کرد: فست فود غذایی است که بسیار سریع آماده می شود و در دنیای امروز که سرعت و تلاش حرف اول را می زند سبب شده خانواده ها و به ویژه مادران زمان کم تری را در آشپزخانه بگذارند و به همین دلیل با گرایش به ساندویچ یا پیتزا که ظاهر زیبا و خوشمزه ای دارد سعی می کنند خود را سیر کنند.

علی شعبانی تصریح کرد: ما در زمانه ای زندگی می کنیم که پیتزا زودتر از نیروی پلیس به محل می آید و با این وضع نمی توان انتظار داشت که فست فود در جامعه عرضه نشود بلکه باید با راه اندازی پر رنگ و مجدد مکان هایی که در آن غذای سنتی تهیه می شود با رشد قارچ گونه فست فود مقابله کرد.



وی با بیان اینکه عدم مصرف فست فود نیازمند فرهنگ سازی و اطلاع رسانی دارد اظهار کرد: با فرهنگ سازی و اطلاع رسانی از طریق رادیو و تلویزیون می توان به اقشار مختلفی در سطح جامعه نسبت به اثرات مضر و بد غذاهای آماده هشدار داد.

این کارشناس تاکید کرد: بهتر است جوانان و نوجوانان ارزش واقعی غذاهای خانگی که در نهایت سلامت و پاکیزگی با حفظ ارزش غذایی آماده می شود را بدانند و خود را اسیر غذاهای کذایی که با روغن فراوان تهیه می شود نکنند.

وی با بیان اینکه فست فودها دارای مواد نگهدارنده است اظهار کرد: غذاهای آماده یا صنعتی دارای مواد و ترکیبات نگهدارنده است و در طولانی مدت می تواند برای سلامت افراد از جمله کودکان و زنان باردار خطرناک باشد.

وی ادامه داد: در غذاهای آماده تمام مواد با حرارت بالا و یک دفعه به غذا اضافه می شود و ویتامین ها را از بین می برد و همچنین می توان گفت فست فودها ویتامین کمتری نسبت به غذاهای سنتی و خانگی دارند.

رابطه مستقیم مصرف فست فود با سوء تغذیه
شعبانی مصرف فست فود را به دلیل میزان افزودنی هایی که به آن اضافه می شود سرطان زا دانست و عنوان کرد: مصرف این نوع غذاها هر چند که افزودنی هایی طبیعی و مجاز در آن ریخته شده باشد اما به دلیل داشتن نمک و چربی ترانس سبب بیماری ها قلبی و عروقی می شود و در بسیاری از موارد سرطان زا است.

وی بیان داشت: فست فودها باعث سیری کاذب در فرد می شود و مصرف بی رویه این نوع غذاها در دراز مدت بدن انسان را با اختلال در دستگاه عصبی و تنفسی مواجه می کند.

شعبانی با بیان اینکه فست فودها سبب سوء تغذیه می شوند گفت: این نوع غذاها به دلیل داشتن کالری بالا علاوه بر اینکه چاقی را در افراد تشدید می کنند سبب سوء تغذیه نیز می شوند.

باید گفت دهه شصتی ها، این روزها که مادر بزرگ زیر خروارها خاک مدفون شده گاه گاهی به یاد طعم غذای اصیل وطنی سری به آشپزباشی های سپید موی می اندازند تا خاطره سفره مادربزرگ را در روح و روان خویش سبز کنند.