مهاجرت و فرار مغزها به مثابه خروج سرمایه انسانی میتواند اثرات اقتصادی و اجتماعی منفی بسیاری برای کشور داشته باشد. از طرف دیگر بازگشت مستقیم یا استفاده غیرمستقیم از سرمایههای انسانی خارج از کشور میتواند برای رشد و توسعه اقتصادی اهمیت بسیاری داشته باشد. در این یادداشت نشان داده شده است که هرچه شاخص حمایت از حقوق مالکیت معنوی بالا باشد، آثار منفی خروج سرمایه انسانی جبران میشود و کشور از فرار مغزها در واقع سود میبرد؛ زیرا میتواند مجددا در آینده از آنها استفاده کند. به عبارت دیگر هر چه حفظ حقوق مالکیت در کشور مبدأ قوی باشد، آزادی انتخاب افراد برای مهاجرت میتواند سودمند هم باشد.
سعید معید فرد در گفتگو با فراو تحلیل کرد:
با توجه به افزایش چشمگیر مهاجرت از کشور، بسیاری از کارشناسان در این خصوص ابراز نگرانی میکنند. آمارها نشان میدهد که با خروج هر نخبه از کشور، پنج میلیون دلار خارج میشود. دکتر سعید معید فرد، جامعه شناس در این باره به فرارو گفت: «در حال حاضر، مهاجرتها بر اساس براوردهای مبداء و مقصد انجام نمیشود، بلکه بیشتر بر مبنای دافعههای مبداء رخ میدهد.»
برآورد ۲۰۱۷ بانک جهانی هزینه فرار مغزها را ۵۰ میلیارد دلار در سال نشان میدهد این رقم بیش از دو برابر ارزش صادرات نفت ایران است که در سال ۲۰۱۹ کمتر از ۲۰ میلیارد دلار بود.
آبان ماه امسال، رصدخانه مهاجرت ایران، در گزارشی اعلام کرد نرخ مهاجرت از ایران، با ۱۴۱ درصد افزایش به ۱۱۵ هزار ورودی جدید در سال رسیده است و به این ترتیب رتبه اول مهاجرفرستی بر اساس نرخ رشد مهاجر جدید را ثبت کرده است. کشورهای مقصد ایرانیان برای مهاجرت در طول یک سال گذشته، متنوع بوده، اما ترکیه، ایتالیا و کانادا جزو کشورهایی هستند که با مقاصدی، چون سرمایه گذاری، تحصیل یا خرید ملک، بیشتر مورد توجه ایرانیان بوده اند.
علی قنبری در گفتگو با فرارو:
قرار است یک استاد دانشگاه یا دانشجوی نخبه که ممنوع التحصیل، ممنوع التدریس میشود چه کند؟ باید در تاکسیهای اینترنتی کار کند؟ باید دستفروشی کند؟ ما در قبال نخبههای کشور خود چه رفتاری کرده ایم که انتظار داریم وطن پرست تمام عیار باشند؟ وطن پرستی را چگونه تعریف میکنیم؟ اگر به دنبال افزایش وطن پرستی هستیم، نباید با کوچکترین بهانهای تندترین واکنشها را نسبت به فرهیختگان کشور در سطوح عالی علمی و آموزشی نشان دهیم. هیچکس با شادی و رضایت قلبی وطن خود را ترک نمیکند.
از چشم اندازی کلی، طیف نخبگان(نه به صورت مطلق) فکر می کنند که تلاشِ علمی آن ها لزوما به معنای رسیدنشان به مقصد مطلوب نیست و همین موضوع آنها را در کانال مهاجرت قرار می دهد. کانالی که به باور آن ها این طیف را در سیستمی قرار می دهد که در قالب آن تلاشِ بیشتر به معنای کسب رشد و پیشرفت بیشتر است و متغیرهای میانی و غیرضروری دیگر ضرورتا ایفای نقش نمی کنند.
دادستان کل کشور گفت: موشکهای قدرتمند بومی ایرانی به دست چه کسانی ساخته میشود و پیشرفتها و امکانات فنی، عمرانی و رفاهی که در کشور ایجاد شده، به دست چه کسانی حاصل شده است؟ تمام پیشرفتهای کشور، به دست همین جوانان تحصیلکرده و توانمند ایرانی به دست آمده و ادامه دارد.
علی قنبری در گفتگو فرارو تحلیل کرد
آمارهای پراکندهای درباره هزینههای خروج نخبگان از کشور منتشر میشود، اما در یک ارزیابی ساده، اگر هزینه تحصیلات و تربیت یک نیروی انسانی را بین ۵ تا ۱۰ میلیون دلار در نظر بگیریم و این رقم را ضربدر تعداد نیروهای نخبهای که از کشور خارج میشوند کنیم، رقمی بسیار بالا و میلیارد دلاری ثبت میشود. سالیانه میلیاردها دلار را در سایه خروج نیروهای انسانی از دست میدهیم. امثال نخبههای ارزشمندی مثل خانم مریم میرزاخانی را در ایران کم نداشتیم، نخبههایی که باعث افتخار کشور بودند، اما در سایه غفلت و سهل انگاری مسئولین رفتند و برنگشتند.
فرار مغزها در میان شرکتهای فناور به دلیل محبوبیت هوش مصنوعی اکنون در جریان است و کارکنان از ترک شرکت خود برای کار کردن در هیجان انگیزترین پروژههای هوش مصنوعی واهمهای ندارند.
پوگوسیان که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بزرگ شد، نماینده نسل جدیدی از مقامهایی بود که از نردبان وزارتخانهها و شرکتهای دولتی روسیه بالا میرفتند. آنها که وظیفه نوسازی اقتصاد ملی پوتین را بر عهده داشتند، با جایگزین کردن شیوههای غربی به جای ذهنیت پرده آهنین در موسسات عمومی، مشاغلی برای خود دست و پا کردند. آنها در زندگی شخصی خود، فرهنگ غربی را دنبال کردند، با شرکای غربی پیوند خوردند، تعطیلات را در اروپا و ایالات متحده گذراندند و اغلب در آنجا تحصیل کردند.
به طور کلی نیروی انسانی ایران، مخصوصا نیروی کارشناس یا تحصیلکرده برای کشورهای دیگر جذاب شده است، بدین منظور اگر افراد بخواهند کسب و کاری راه بیاندازد، بهترین فرصت این است که از تیمی که با آن کار کرده، با آن آشنایی دارد، ایده را میشناسد و از همه مهمتر هزینهاش هم به نسبت همتایانش در آن کشور ارزانتر است، استفاده کند.
سید حسن خمینی گفت: واقعیت این است که ما امروز اگر ضربه می خوریم، از علم دشمنانمان ضربه می خوریم؛ اگر در ابعاد علمی شکست خوردید در همه ابعاد شکست خورده اید. اگر می خواهید در دنیا دست برتر داشته باشید و پرچم پیامبر(ص) را برافرازید، باید قدرت علمی داشته باشید.
ایران در خطر تبدیل شدن به کشوری که از بهترین افکار خود بیبهره میشود
اگرچه سیل دانشجویان و فارغ التحصیلان ایرانی که روانه دانشگاههای امریکا و اروپا میشوند نشان دهنده آن است که ایران چیزهای زیادی برای عرضه به جهان دارد، اما سناریوی اسفناک دیگری را به تصویر میکشد؛ این که ایران از بهترین افکار خود بیبهره خواهد ماند.
اگر در گذشته موضوع مهاجرت به خارج، مختص قشر دانشگاهی و نخبگان علمی بود، اخیراً این پدیده به جمع سرمایهگذاران داخلی، مدیران استارتاپها و نیز متخصصان حوزه فناوری و ارتباطات نیز رسیده است
«فرارو» روند چهار دههای مهاجرت نخبگان و افزایش موج فرار مغزها در کشور را بررسی کرد:
اگر در گذشته موضوع مهاجرت به خارج، مختص قشر دانشگاهی و نخبگان علمی بود، اخیراً این پدیده به جمع سرمایهگذاران داخلی، مدیران استارتاپها و نیز متخصصان حوزه فناوری و ارتباطات نیز رسیده است. از سویی اماراتیها پس از راهاندازی شهر اینترنتی دبی و دبی سیلیکون واحه حالا ویزای طلایی برای متخصصان فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظر گرفتهاند.
در حالی که "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه در حال آغاز نبرد خود برای احیای شکوه سابق روسیه از طریق با خاک یکسان کردن اوکراین است روندی مشابه برای آینده کشورش در داخل روسیه آغاز شده است. با ارزشترین دارایی روسیه (جوانان آن کشور) در حال فرار هستند.
عضو کمیسیون بلاک چین و رمز ارز سازمان نظام صنفی رایانهای کشور تاکید کرد: در حال حاضر بحران نیروگاهی و بحران تامین برق داریم. با این صنعت میتوانیم گسلها را برطرف کنیم اما متاسفانه عدم شناخت حاکمیت دردسرساز شده است. اگر دولت فضا را برای سرمایهگذاران باز کند، تنها با ارائه مجوز و بدون هزینه در ۲ سال حدود ۳ تا ۴ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی کشور را بالا میبرد. در نتیجه مشکل خاموشیها برطرف میشود.
برابر آمارهای موجود حدود ۲۰۰ نفر از استادان دانشگاههای آمریکا، ایرانی هستند. بیش از ۵ هزار نفر ایرانی در آمریکا دارای مدرک دکترا هستند و با این پتانسیل، ایرانیها جزو باسوادترین اقلیتها در جامعه آمریکا و در بعضی موارد در اروپا محسوب میشوند. این یعنی کمتوجهی عمومی و مدیریتی به این پدیده و آثار مخرب این پدیده شوم.
حالا حدود سی و دو سال پس از اولین اکران فیلم «هی جو» تعداد زیادی از ایرانیان همچون شخصیت اصلی فیلم به شخصیتی به نام جو امید بستهاند. گمانم اهمیت انتخاب جو بایدن یا ترامپ برای تعداد کثیری از ایرانیان زنگ خطر دیگری است که جوابش فیلمهایی همچون هی جو و تحلیلهای شعاری و سطحی نیست. نیازمند مکثی صادقانه، علمی، واقعبینانه و به دور از تعصب دارد تا ما را به جوابی برساند که چرایی جذابیت روزافزون مهاجرت به غرب و فرار مغزها را باعث شده است.
محمود زاده، نماینده مهاباد گفت: با این کمبود امکانات چه کنیم؟ زیرساختهای فرزندآوری را نداریم، بیمارستان و فضای آموزش و فضای تفریحی کافی نداریم. فرزند آوری کنیم که فرار مغزها انجام شود؟! منبع: اصلاحات نیوز