قنات

استان یزد را به این جمله می‌شناسند؛ قنات و قنوت و قناعت. قنات را اول نوشته اند تا بدانیم مردم این سرزمین برای یافتن آب، جستجو گران زیر زمین بوده اند؛ آن هم بی امکانات، ولی دقیق. نوشتن در خصوص قنات ساده است، اما یک کیلومتر زیر زمین بودن سخت است و طاقت فرسا؛ نفس به شماره می‌افتد مثل کسی که زیر دریا است. می‌گویند سفید می‌پوشیم تا اگر زیر زمین عمر مان به پایان رسید کفن بر تن داشته باشیم؛ و این رسمی است دیرینه. با وجود آنکه از اولین قنات یزد در شهر زارچ بیش از ۳۰۰۰ سال می‌گذرد، اما هنوز مقنی‌های یزدی، میبدی، اردکانی و مهریزی در کنار لایروبی قنات ‌های قدیمی همچنان در حال ساخت قنات ‌های جدید هستند.

کانال‌های زیرزمینی که قرن‌ها آب آشامیدنی مردم یزد را تأمین می‌کردند، اکنون در خدمت گردشگری ایران هستند.

آب قنات فرمانفرما در میدان حسن آباد بهداشتی می‌شود.

قمش ( قنات ) به معنی کاریز و مجرای آب زیرزمینی است که قدمتی چندهزار ساله در دزفول داشته و در گذشته برای استفاده از آب رودخانه حفاری شده‌اند. در خوزستان به ویژه در شهر دزفول به دلیل وجود آب‌های سطحی و جاری بودن رودخانه دز، این فناوری بومی‌سازی و آب رودخانه جایگزین آب‌های زیرزمینی شد. در دزفول مردمانش با حفر تونل‌هایی به نام «قمش» در چند کیلومتر بالاتر از شهر و از کناره رود دز آب را به اندازه معین به سمت شهر هدایت می‌کردند و پس از مصارف شهری این آب مسیر خود را در خارج از شهر برای سیراب کردن زمین‌های کشاورزی ادامه می‌داد. مردم دزفول این راه دسترسی به کانال حفر شده را «سَربِطاق» می‌گفتند. این قنات ‌ها از منحصر به فردترین شبکه زیر زمینی آب در جهان محسوب شده که بخش عمده‌ای از آب مورد نیاز بخش کشاورزی، آب آشامیدنی و مصرف روزانه مردم دزفول را تامین کرده و در هشت سال جنگ نیز به عنوان پناهگاه و امدادرسانی به مصدومان مورد استفاده قرار می‌گرفت. «سربطاق» نیز مجرایی به شکل سرداب بود که به صورت مستقیم و با شیب ۴۵ درجه تا محل جریان آب به وسیله پلکانی که گاه دارای ۱۰۰ پله بود پیش می‌رفت. به علت گرمای طاقت‌فرسای تابستان، قمش و سربطاق‌ها نقش بسیار مهمی در ادامه زندگی و حیات شهر دزفول ایفا کرده‌اند.

تا سال ١٣٣٥ شمسی آب‌رسانی به ساکنان پایتخت با ٤٢٠ بشکه انجام می‌شد. بنابر اسناد موجود ١٢ هزار کارگر و عائله با این شغل روزگار می‌گذراندند. بشکه‌داران آب تهران را از ۲۶ رشته قنات که معروف‌ترین آن‌ها قنات شاه، قنات فرمانفرما در خیابان پاستور و قنات سرچشمه در چهارراه سرچشمه تهران بود، تامین می‌شد.

تصویر آبخوری قنات فرمانفرما در خیابان حافظ تهران در سال ۱۳۳۰ را نشان می‌دهد.

قنات وسک که این روز‌ها در دل باغ‌های توت و میوه در شمال محله کن و در محدوده محله شهران شمالی واقع شده، درست کنار منبع‌های بزرگ نفتی است که سال‌هاست در جوار کوه‌های شهران جا خوش کرده‌اند.

خشکیدن قنوات، دامداری و کشاورزی را در بسیاری از مناطق استان یزد از جمله بهاباد به مرز نابودی کشانده بود، اما بازگرداندن این سازه‌های خلاقانه به چرخه حیات، اقتصاد مردم این منطقه را نجات داد. شهرستان بهاباد یکی از شهرستان‌های استان یزد است. مرکز این شهرستان، شهر بهاباد است.

معروف‌ترین عروسی که زن قنات شد و تصویر او هم موجود است، زن بیوه‌ای به نام «بی بی زبیده» که به زن‌عمو زبیده بین اهالی شهرت داشت در دهه ۵۰ بود که به عقد یکی از قنات ‌ها درآمد. وی به ازدواج قنات روستای علیم آباد اراک درآمد. زمانی که آب این قنات کم و نیمه خشک شد اهالی تصمیم گرفتند برای آن زن بگیرند. جالب اینجاست که با عروسی بی بی زبیده با قنات واقعا آب قنات افـزایش یـافت و محبوبیت بی بی را بین مردم بالا برد.

یک درخت چند متری با قدمت ۲۵ ساله در شهرضا به طور کامل ناپدید شد.

قنات زارچ با عنوان طولانی‌ترین قنات ایران در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید است.

قنات دوطبقه مون اردستان به عنوان عجیب‌ترین سازه قنات ی دنیا شناخته می‌شود بطوری که اب قنات رویی و آب قنات زیری روی همدیگر حرکت می‌کنند بدون اینکه اب قنات رویی در قنات زیرین نفوذی داشته باشد. طول مسیر قنات از مادر چاه تا مظهر حدود ۴ کیلیومتر است که در داخل شهر اردستان واقع شده و روی این مسیر حدود ۴۰ حلقه میل چاه احداث شده است. پس از چهار سال از ثبت جهانی قنات دو طبقه مون اردستان، این قنات شناخته شده نیست و گردشگران بصورت اتفاقی آن را پیدا می‌کنند.

یکی وابستگی کشور به منابع آب زیرزمینی که در حال حاضر ۵۵ درصد است، ولی در گذشته وقتی ما دوران جدید مدیریت آب را شروع کردیم، شاید وابستگی نسبت بیش از این داشت. از طرف دیگر، استراتژیک بودن این منابع اهمیت دارد که در سطح بین‌المللی توصیه شده اضافه‌برداشت از این منابع برای زمان‌ها و دوره‌های طولانی خشکسالی استفاده شود و از نظر امنیت ملی، چون این منابع پنهان هستند، بسیار اهمیت دارند. البته بین این دو موضوع پارادوکسی وجود دارد، چون در کشور ما منابع آب زیرزمینی را تاراج کردیم و استراتژیک بودن را نقض می‌کند.

در استان گلستان به موجب ظرفیت‌های طبیعی و لزوم استفاده از منابع آبی در گذشته بیش از ۶۰۰ قنات وجود داشت، که امروزه بخاطر برداشت‌های غیرمجاز و عدم اصلاح الگوی مصرف، تعداد آن‌ها به کمتر از ۱۵۰ قنات فعال رسیده است.

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گفت: اطلاعات مربوط به قرار گرفتن هر پلاک ساختمانی در شهر تهران بر روی گسل یا قنات در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد.

جسد جوان 18ساله ورامینی که داخل قنات ی فرسوده سقوط کرده بود بعد از 11روز پیدا شد.