اجرای برجام چه تاثیری بر "زندگی مردم" می‌گذارد؟

فرارو- یک استاد دانشگاه درباره تاثیر لغو تحریم ها بر اقتصاد کشور گفت: «رفع تحریم ها به انحصار تجارت ایران با هند و چین خاتمه داده و بازارهای بین المللی بر روی ایران باز می شود. لذا قدرت انتخاب مردم و بازرگانان ایران افزایش پیدا می کند و بازارهای بیشتری بر روی صادرکنندگان ایران باز می شود.»

با اجرای برجام، تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران لغو شد و حدود 30 میلیارد دلار از پول های بلوکه شده در اختیار ایران قرار گرفت. این شرایط چه تاثیری بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت؟ آیا تاثیر لغو تحریم ها بر زندگی مردم قابل لمس خواهد بود؟

گشایشی در وضعیت مردم ایجاد نخواهد شد
دکتر محمدقلی یوسفی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با فرارو گفت: «آنچه که برجام برای ایران امکان پذیر می کند رفع تحریم ها و کاهش هزینه اینگونه تحریم ها و خصومت ها است.»

وی ادامه داد: «برجام فرصتی برای مسئولین فراهم می کند که با خیال راحت برنامه بلند مدت طراحی کنند و به منافع ملی در بلندمدت نظر داشته باشند.»

وی افزود: «همچنین این اتفاق فرصت های سرمایه گذاری خارجی برای کشور فراهم می کند اما اینکه تا چه حد این فرصت ها می توانند  مورد استفاده قرار بگیرند به سیاست های داخلی کشور بر می گردد.»

این استاد دانشگاه با بیان اینکه توافق برجام گام ارزشمندی است گفت: «اما باید گفت متاسفانه ویژگی های اقتصادی ایران چنان ناامید کننده است که علی رغم اهمیت این توافق، نمی توان احتمال داد که برجام بتواند امیدی برای بهبود شرایط اقتصادی مردم فراهم کند.»

یوسفی درباره علت این موضوع اظهار کرد: «چون خیلی از مشکلات اقتصاد ایران ربطی به برجام ندارد. به طور مثال فساد موجود در اقتصاد کشور یا موضوع رشوه در نهادهای مختلف و کاغذبازی های بی مورد اداری هیچ ربطی به برجام ندارد.»

وی ادامه داد: «اینها و بسیاری دیگر از مشکلات موجود در کشور ربطی به برجام ندارد و به نالایقی و بی کفایتی مدیران کشور باز می گردد و شرایط اسفناک کسب و کار و هزار مشکل دیگر ریشه در ساختار تصمیم گیری داخلی دارد.»

وی افزود: «لذا اگرچه برجام فرصت سرمایه گذاری خارجی فراهم می کند اما آنها ناشی که نیستند و شرایط داخلی را ارزیابی می کنند و می سنجند و بعد تصمیم می گیرند و بنابراین باید گفت با اجرای برجام شاهد تحول جدی در اقتصاد نخواهیم بود، به خصوص که اکنون اقتصاد ایران در شرایط رکود تورمی عمیقی به سر می برد.»

یوسفی در پاسخ به این سوال که اگر قرار نیست تغییری در اقتصاد ایران ایجاد شود اساسا چرا مذاکره کردیم تا تحریم ها لغو شود؟، گفت: «اگر مذاکرات به نتیجه نمی رسید اوضاع به مراتب بدتر می شد. اکنون ما شاهد جنگ و بی ثباتی در کشورهای همسایه خود هستیم و شاید اگر توافق حاصل نمی شد اکنون در ایران نیز با چنین بی ثباتی هایی روبرو بودیم.»

وی ادامه داد: «لذا حداقل امتیاز برجام این است که امکان دچار شدن ایران به بلایایی که بر سر کشورهای همسایه اش آمده را کاهش داده است و تهدید های بین المللی برداشته شده است.»

وی افزود: «بنابراین اکنون که دیگر با مشکل تحریم های بین المللی روبرو نیستیم شرایط برای مردم فراهم است که مشاهده کنند اگر مشکلات همچنان وجود دارد ناشی از تصمیمات غلط مسئولین است و دیگر تحریمی در کار نیست که تقصیر را بر گردن آن انداخت.»

یوسفی گفت: «لذا باید گفت برجام فقط می تواند امکاناتی فراهم کند که نحوه استفاده از آن امکانات به سیاست های مسئولین باز می گردد و گشایشی در وضعیت مردم ایجاد نمی کند چون سیاست های فعلی متناقض و در برخی موارد بی ثبات است و متاسفانه باید گفت امیدی برای تغییر هم وجود ندارد.»

انتخاب مردم و بازرگانان ایران افزایش پیدا می کند
اما دکتر مهدی پازوکی دیگر استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با فرارو گفت: «اگر مشکلات اقتصادی ایران را عدد 100 فرض کنیم حداکثر 20 درصد مشکلات ایران به تحریم باز می گردد و بیش از 80 درصد مشکلات فعلی و عدم رشد و شکوفایی و سلامت و پیشرفت اقتصادی ایران به سیاست گذاری مدیریت کلان اقتصادی مجموعه حکومت (شامل قوای سه گانه) برمی گردد.»

وی ادامه داد: «قوه قضاییه در شرایط فعلی برای بوجود آوردن فضای کسب کار و ورود سرمایه گذاران داخلی و به دنبال آن خارجی، نقش بسیار پررنگی دارد. یعنی در شرایط فعلی اقتصاد ایران، فضای کسب و کار بسیار مهم است.»

وی افزود: «اگر نظام تصمیم گیری حکومت، پیشرفت و تعالی اقتصاد ایران را می خواهد، این امر اتفاق نمی افتد مگر آنکه از منابع خارجی استفاده کنیم و سرمایه گذار خارجی هم با شعار نمی آید، بلکه باید امنیت اقتصادی را بوجود آوریم.»

این استاد دانشگاه با بیان اینکه اکنون هزینه مبادله در اقتصاد ایران بسیار بالا است گفت: «مثلا اگر بنده کالایی بفروشم و چک آن نقد نشود، مدت زمانی که برای دریافت حقم باید صبر کنم بیش از دو سال خواهد بود در حالی که در اقتصادهای توسعه یافته این زمان کمتر از دو ماه است. لذا باید گفت در ارتباط با بهبود فضای کسب و کار قوه قضاییه نسبت به دولت نقش پررنگ تری دارد.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که مردم چه انتظاری باید از اجرای برجام داشته باشند؟، گفت: «اگر مردم خواهان پیشرفت کشور هستند باید سطح فرهنگ عمومی کشور افزایش یابد و این حقیقت پذیرفته شود که ما باید به سمت حذف یارانه ها برویم و در برنامه ششم توسعه یکسری اصلاحات ساختاری شکل بگیرد.»

وی ادامه داد: «اگر مدیریت تصمیم گیری کلان کشور اصلاح نشود حتی به جای 30 میلیارد دلار 200 میلیارد دلار هم وارد کشور شود جز مشکل برای اقتصاد ایران چیزی در بر نخواهد داشت. لذا در شرایط فعلی سیستم مدیریت کلان کشور به گونه ای است که باید اصلاح شود.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که اجرای برجام چه تاثیری بر اقتصاد کشور خواهد داشت؟، گفت: «اجرای برجام فضا را برای سرمایه گذاری مناسب می کند و ارتباطات بین المللی اقتصادی احیا می شود. تا پیش از این اقتصاد ما قفل شده بود و بانک مرکزی تحریم بود و حتی کشورهایی که با ما مراوده اقتصادی داشتند نمی توانستند پول ما را بدهند.»

وی ادامه داد: «از سوی دیگر رفع تحریم ها به انحصار تجارت ایران با هند و چین خاتمه داده و بازارهای بین المللی بر روی ایران باز می شود. لذا قدرت انتخاب مردم و بازرگانان ایران افزایش پیدا می کند و بازارهای بیشتری بر روی صادرکنندگان ایران باز می شود.»

پازوکی در پاسخ به این سوال که اگر اجرای برجام خیلی در اقتصاد ایران تاثیرگذار نیست اساسا چرا مذاکره کردیم؟، گفت: «همانطور که عرض شد اقتصاد ایران قفل شده بود و در این شرایط اگر بهترین نظام تصمیم گیری هم در ایران بود نمی توانست کاری از پیش ببرد.»

وی ادامه داد: «لذا رفع تحریم ها نوعی پیروزی مقدماتی است که زمینه را برای پیروزی های دیگر که البته نیازمند اصلاح نظام تصمیم گیری و تخصیص منابع و اصلاح سیستم دستمزد است فراهم می کند.»

این استاد دانشگاه تصریح کرد: «لذا دولت باید بر اساس سیستم کارشناسی و علمی تصمیم گیری کند و خط قرمز آن منافع ملی و نه منافع رانتی گروهها باشد و سه اصل اساسی شفافیت، رقابت و رفع انحصار در اقتصاد کشور را سرلوحه کار خود قرار دهد.»