مساله اقتصاد ایران کمبود تقاضا نیست؛ کیفیت پایین کالاها است

فرارو- یک استاد دانشگاه گفت: «کمبود تقاضا مسئله اصلی اقتصاد ایران نیست بلکه مشکل اصلی کیفیت نازل کالاها است که امکان صادرات و استفاده از بازارهای منطقه ای را مانع شده است.»

موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی در گزارشی با عنوان «افت تقاضا در اقتصاد و ضرورت اجرای سیاست‌های کوتاه مدت تحریک تقاضا» بر لزوم جلوگیری از رکود در دوره گذار به پساتحریم تاکید و اعلام کرده است: «مشکل کاهش تقاضا از سال ۱۳۹۳ آغاز شد  ولی در سال ۱۳۹۴ عمق بیشتری یافته و انتظار می رود اگر وضع بدین منوال تا پایان سال ادامه یابد، سال ۱۳۹۴ شاهد نرخ رشد اقتصادی مناسبی نباشیم.» در این گزارش آمده در حال حاضر شکاف بزرگی میان واقعیت های اقتصادی موجود و پیش روی اقتصاد کشور با محوریت سقوط شدید درآمدهای نفتی و انتظارات مردم از شرایط پساتحریم وجود دارد و عملکرد اقتصاد در ماه های پایانی سال ۱۳۹۴ اگر ابعاد این شکاف را بزرگ‌تر کند، ممکن است سیاست های اقتصادی کشور در سال ۱۳۹۵ به عنوان اولین سال پساتحریم، به‌جای اصلاحات ساختاری به سمت انبساط های کنترل نشده پولی حرکت کند که در آن صورت، اقتصاد کشور با مشکلات بزرگی مواجه خواهد شد.

آیا اقتصاد ایران با کاهش تقاضا روبرو و سیاست های تحریک تقاضا درمان درد آن است؟

دکتر حسین راغفر استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «مساله کنونی اقتصاد ایران بحث کاهش تقاصا نیست؛ این موضوع بخشی از صورت مشکل را تبیین می کند نه همه آن را و اگر قرار است در بازارهای منطقه ای حضور یابیم باید محصولات ما کیفیت لازم را داشته باشد.»

وی ادامه داد: «ما اکنون مشکل تولید نداریم و در بسیاری موارد تولید افزایش هم پیدا کرده اما به دلایل متعدد از جمله کیفیت پایین و قیمت غیررقابتی امکان صادرات به منطقه را نداریم. لذا اگر بازارهای منطقه را در نظر بگیریم مشکل تقاضا نخواهیم داشت.»

وی افزود: «اکنون کیفیت کالاهای ایرانی مشکل دارد و با تکنولوژی های پایین تولید می شود که باعث افزایش هزینه تولید و در نتیجه افزایش قیمت محصول نهایی خواهد شد و کیفیت پایین کالا، رقابت و صادرات به کشورهای منطقه را سلب می کند.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «در داخل کشور نیز تقاضا وجود دارد و بخشی از مردم منتظر تحول در قیمت ها هستند اما مقاومت کارتل های اقتصادی در داخل مانع از کاهش قیمت می شود ضمن اینکه خیلی از نمایندگان این کارتل ها در بخش های تصمیم گیری اساسی در کشور برنامه هایی که پیشنهاد می کنند برای افزایش قیمت ها است.»

وی ادامه داد: «افزایش قیمت برای این صورت می گیرد که بخشی از مردم را تحریک و متقاعد کنند که الان خرید کنند و گرنه در آینده قیمت ها بیشتر افزایش پیدا می کند.»

وی افزود: «بخش دیگر عدم تقاضا ناشی از نابرابری های عظیمی است که در دولت های نهم و دهم بوجود آمد و مردم را فقیر کرد و موجب ایجاد نگرانی در بخش قابل توجهی از جامعه شد. در سال های اخیر شاهد تعطیلی واحد های تولیدی هستیم و قدرت خرید مردم از دست رفته است و برنامه هایی مانند طرح خروج از رکود تورمی کاملا شکست خورده است و جهت گیری آن معطوف گروهی خاص است و برندگان آن طبقات متوسط به بالا هستند در حالی که تقاضای اصلی را طبقه متوسط به پایین جامعه شکل می دهد.»

راغفر گفت: «مسئله دیگر موضوع قاچاق است که هزینه های بسیار جدی به تولید وارد می کند و مانع از اشتغال در کشور می شود چنانکه شاهد خروج واحدهای تولیدی از مدار تولید هستیم و این امر بیکاری را افزایش و ظرفیت اشتغال را کاهش داده و در نتیجه فقر در جامعه بیشتر می شود.»

راغفر در پاسخ به این سوال که آیا اکنون با کاهش تقاضا در اقتصاد روبرو هستیم یا خیر؟، گفت: «تقاضا برای کالاهای مهم و اساسی وجود دارد اما بازار بزرگ منطقه از جمله عراق و روسیه که اخیرا فرصت خوبی برای جایگزینی ایران با ترکیه در این کشور فراهم شده را از دست داده ایم. اگر کالاهای ما کیفیت لازم را می داشتند تقاضای بزرگی در منطقه برای تولیدات ایران وجود دارد.»

وی ادامه داد: «لذا باید گفت کمبود تقاضا مسئله اصلی نیست بلکه مشکل اصلی کیفیت نازل کالاها است که امکان صادرات و استفاده از بازارهای منطقه ای را مانع شده است.»

این استاد دانشگاه درباره میزان تقاضا در داخل کشور گفت: «موضوع تقاضای داخلی را باید در دو بخش دید. در یک بخش مردم قادر به خرید هستند اما منتظرند قیمت ها کاهش یابد که همانطور که عرض شد با مقاومت بنگاههای بزرگ این کاهش قیمت صورت نمی گیرد.»

وی ادامه داد: «در بخشی دیگری از جامعه تقاضا وجود دارد اما به صورت بالفعل موثر نیست و اسمی است چراکه به دلیل عدم توانایی پرداخت و نگرانی از امنیت شغلی و اقتصادی تقاضا از سوی این دسته نمی تواند موثر باشد.»

وی افزود: «بنابراین آن گروه اندکی که می توانند تقاصا کنند و منتظر کاهش قیمت ها هستند ممکن است با سیاست های تحریک تقاضا تحریک شوند و اقدام به خرید کنند اما تقاضای آنها خیلی قابل توجه نخواهد بود.»

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: «لذا راه حل مشکل اقتصاد ایرام اعمال سیاست های تحریک تقاضا همچون بسته سیاستی خروج از رکود نیست و این راهکارها جواب نخواهد داد.»