موفقیت مذاکرات وین تاثیری بر نتیجه انتخابات ۱۴۰۰ دارد؟

فرارو- موضوع برجام که نقش موثری در مناظره‌های تلویزیونی انتخابات ۱۳۹۶ و نتیجه آن داشت، حالا همزمان با برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوی احیای برجام به مرحله سرنوشت ساز خود رسیده است. مسئله‌ای که تحلیلگران سیاسی را به بررسی نقش آن در نتیجه انتخابات ۱۴۰۰ و تاثیر آن بر پایگاه رای اصولگرایان، میانه رو‌ها و اصلاح طلبان وا داشته است. بخشی از تحلیلگران بر این عقیده اند که مسئله برجام در انتخابات پیش رو تاثیرگذار نیست، اما در مقابل برخی از کارشناسان نیز می‌گویند که بیان دیدگاه کاندید‌اها نسبت به برجام و سیاست خارجی می‌تواند نقش برجام در انتخابات پیش رو را بیشتر کند.  

به گزارش فرارو، سیگنال‌های هفته اخیر از وین نشان داد که احیای برنامه اقدام مشترک (برجام) به دور پایانی خود نزدیک شده است. چنانچه عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه پس از پایان دور چهارم مذاکرات برجامی می‌گوید که الان می‌توانیم بگوییم که به چارچوب یک توافق رسیده‌ایم. به ساختار توافق دست پیدا کرده‌ایم و متن اصلی توافق و ضمیمه‌هایی که خواهد داشت مشخص شده است.

در این میان برخی از رسانه‌های دولتی نیز از دور پنجم مذاکرات وین به عنوان دور پایانی یاد می‌کنند. اتفاقی که ممکن است به احیای برجام پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ماه جاری منجر شود.  

اما با این حال تحلیلگران سیاسی و بین الملل همچنان بر سر اثرگذاری احیای برجام و لغو تحریم‌ها بر نتیجه انتخابات پیش رو اختلاف نظر دارند.

رحمان قهرمان پور کارشناسان مسائل بین الملل معتقد است که نتیجه مذاکرات برجامی تاثیری بر انتخابات پیش رو ندارد.

او در این رابطه می‌گوید: «تصور اینکه یک نفر مذاکره کند و انتخابات را ببرد، اصلا تصور درستی نیست. مردم در انتخابات به فردی رأی می‌دهند که احساس کنند درد آن‌ها را می‌فهمد و بهتر می‌تواند کشور را اداره کند و یکی از آیتم‌ها مسأله روابط خارجی است. بنابر این اصلا چنین چیزی نیست که یک نفر گرهی را باز کند و رئیس جمهور شود؛ شاید در هیچ جای دنیا چنین چیزی اتفاق نیفتد.»

دسته دیگری از تحلیلگران نیز می‌گویند که تصمیم گیری در حوزه سیاست خارجی در وزارت امور خارجه تعیین نمی‌شود بلکه این مهم در نهاد‌های بالادستی کشور صورت می‌گیرد؛ بنابراین در وضعیت کاندید‌اها و جناح‌های سیاسی تاثیر چندانی نخواهد داشت.

در مقابل، اما برخی تحلیلگران سیاسی به نقش دیدگاه کاندید‌ها نسبت به مسائل سیاست خارجی و نقش اصلاح طلبان و میانه رو‌ها در پیشبرد برجام در دولت حسن روحانی اشاره می‌کنند و معتقدند که در جریان مناظره‌های انتخاباتی احتمالا شاهد تاثیرگذاری این حوزه باشیم.

نصرالله تاجیک، دیپلمات پیشین و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو درباره تاثیر احیای برجام بر نتیجه انتخابات ۱۴۰۰ گفت: بعید می‌دانم که موفقیت مذاکرات تاثیری برنتیجه انتخابات ۱۴۰۰ بگذارد. از جهت دیگر شرایط انتخابات پیش رو نسبت به انتخابات سال ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ متفاوت است و احیای برجام در خردادماه علاوه بر عدم تاثیر در نتیجه انتخابات، تاثیرچندانی بر میزان مشارکت نیز نخواهد داشت.  

او می‌گوید که نتیجه بخش بودن مذاکرات شاید بر قدرت مانور دولت تاثیر بگذارد، اما اینکه مردم با احیای برجام نظرشان برای رای دادن برگردد، گمان نمی‌کنم که در ایران به این شکل اتفاق بیفتد. این مسئله مربوط به کشور‌هایی است که افکار عمومی شان سازمان یافته است و افراد تاثیرگذار نخبگان هستند. اما در کشور ما بیشتر جو هیجانی حاکم است. بدین جهت بعید می‌دانم که این قضیه بر هوش هیجانی مردم تاثیر گذار باشد.

البته تاجیک این را هم اضافه می‌کند که ممکن است احیای برجام بر قشر نازکی از جامعه که هنوز در رای دادن مرددند تاثیرگذار باشد. او گفت که در میان قشر خاکستری، ممکن است هلال کوچکی تحت تاثیر این موضوع باشند، اما در مجموع تاثیر کلانی بر مشارکت و نتیجه انتخابات نخواهد داشت.  

این کارشناس با اشاره به روند مذاکرات و احتمال احیای آن گفت: به روند مذاکرات خوش بین هستم و فکر می‌کنم که اراده‌ای میان دو بخش آمریکایی-اروپایی و ایران وجود دارد که مذاکرات به نتیجه برسد. اما اصولا با ددلاین گذاشتن در سیاست خارجی و تعیین زمان برای نتیجه بخشی مذاکرات موافق نیستم، چرا که این روش به درستی عمل نمی‌کند. چرا که سیاست خارجی یک روش و روند منحصر به خود را دارد و در این حوزه باید صبور بود. اما اینکه لزوماً تا ۲۸ خرداد به نتیجه برسد یا خیر، قابل پیش بینی نیست. البته در نهایت مذاکرات به نتیجه می‌رسد.

او می‌گوید اگر قائل به این موضوع باشیم که حتما باید تا تاریخ ۲۸ خرداد مذاکرات به نتیجه برسد، در آن صورت این گونه برداشت خواهد شد که از مذاکرات استفاده ابزاری می‌شود. به نظر بنده برجام یک مقوله ملی است که حاکمیت به دنبال به سرانجام رسیدن آن است، بنابراین قائل به این نیستم که لزوما در این دوره دولت به نتیجه برسد یا در دولت بعدی.  

تاجیک معتقد است که اگر بخواهیم وارد این موضوعات بشویم که تا پیش از برگزاری انتخابات مذاکرات به نتیجه برسد، آن زمان باید به طرف آمریکایی امتیاز داد؛ بنابراین نباید برای حوزه سیاست خارجی ددلاین گذاشت.  

دیپلمات اسبق ایران در پاسخ به این سوال که سرنوشت برجام با تغییر رئیس دولت تغییر می‌کند یا خیر، گفت: در این حد ممکن است که یک رئیس جمهور سیاست خارجی را در اولویت قرار دهد و یک رئیس جمهور دیگر در اولویت اش نباشد ممکن است. اما اینکه اراده سیاسی برای این وجود داشته باشد که مذاکرات به نتیجه برسد یا نرسد مسئله حاکمیتی است.

او افزود: تا زمانی که نامزد‌های انتخاباتی از سوی شورای نگهبان تایید نشوند، نمی‌شود در مورد نتیجه انتخابات و آینده آن نظر داد. اما با این وجود فضای انتخابات سرد است و به نظر می‌رسد که مشارکت پایین باشد. در این میان نیز پایگاه یا خاستگاه رای اصلاح طلبان نیز در میان قشر خاکستری است که این بار دلزه هستند و امکان دارد در انتخابات حضور پیدا نکنند. البته به نظر می‌رسد که چینش حاکمیتی نیز به این سمت می‌رود. با این حال اگر جناح محافظه کار رئیس جمهور بدهد، احساس می‌کنم در چهار سال آینده در حوزه سیاست خارجی مشکلات بیشتری خواهیم داشت.