طالبان در آغوش چین

دولت چین آغوش خود را برای طالبان می‌گشاید. این کشور روز چهارشنبه ۶ مردادماه درباره گروهی که می‌رود بخش زیادی از افغانستان را به تصرف خود درآورد اعلام کرد که این گروه «در فرایند آشتی مسالمت آمیز و بازسازی نقش مهمی خواهد داشت.»

مقام‌های چینی مذاکرات دوروزه با هیاتی از طالبان در «تیانجین» - شهری ساحلی در شمال شرق چین- را در حالی آغاز کردند که این گروه تلاش دارد با انجام سفر‌های بین‌المللی هم جایگاه خود را افزایش دهد و هم بر دامنه اعتبار خود بیفزاید. طالبان با عقب‌نشینی نیرو‌های آمریکایی فضا را برای تصرف سرزمینی مساعد دیده است. «وانگ یی» وزیر خارجه چین طالبان را «یک نیروی سیاسی و نظامی جدی» نامید؛ اما از رهبران این گروه خواست تا «پرچم مذاکرات صلح را افراشته نگه دارند.»

«ایتیون لی مایرز» در گزارش ۲۸ جولای برای نیویورک‌تایمز نوشت، این مقام چینی از هیات طالبان خواست تا تصویری دیپلماتیک از خود به نمایش بگذارد و این وعده را بدهد که به ستیزه‌جویان دیگر اجازه استفاده از خاک افغانستان (به‌عنوان پایگاهی) برای حمله به داخل چین را نمی‌دهد. طالبان یک ماهی می‌شود که در یک جوش و خروش دیپلماتیک به‌سر می‌برد. مقام‌های این گروه از تهران، مسکو و ترکمنستان دیدار کرده‌اند؛ درحالی‌که همزمان پیشرفت‌های نظامی این گروه هم افزایش قابل توجهی یافته است. تلاش این گروه برای افزایش مشروعیت منطقه‌ای و جهانی خود با سکوت دولت کابل مواجه شده است. البته سفر روز چهارشنبه سران این گروه به چین هم از این قاعده مستثنی نبوده است. گزارشگر نیویورک‌تایمز، دیدار رهبران طالبان از چین را «مهم‌ترین کودتا»‌ی این گروه می‌نامد.

رهبران چین پیش از این هم با نمایندگان طالبان دیدار کرده بودند؛ از جمله دیداری در پکن در سال ۲۰۱۹، اما نه در این سطح عالی‌رتبه و به شکلی عمومی. این دیدار اخیر از چین تاکیدی است بر اینکه حاکمان سابق افغانستان (که ۲۰ سال پیش و به دنبال حملات ۱۱ سپتامبر و حملات آمریکا سرنگون شدند) چقدر در شکل دادن دوباره به معامله قدرت‌های بزرگ با خودشان موفق بوده‌اند. وزارت خارجه چین و رهبران دولتی این کشور نشان دادند که چگونه «یی» استقبال گرمی از «ملا عبدالغنی برادر» معاون رهبر طالبان و هیات ۹ نفره این گروه به عمل آورد.

خواه این اقدام چینی‌ها عمدی باشد یا خیر، اما کاملا در نقطه مقابل رفتار آن‌ها با «وندی شرمن»، معاون وزیر خارجه آمریکاست. این مقام آمریکایی در سفر به چین مورد استقبال «سرد» چینی‌ها قرار گرفت. در هر حال، «بارنت. آر. روبین» از مقام‌های سابق وزارت خارجه و مشاور سازمان ملل در امور افغانستان که اکنون از محققان مرکز همکاری‌های بین‌المللی دانشگاه نیویورک است، می‌گوید: دیدار طالبان از چین نه به معنای حمایت این کشور از طالبان بلکه به معنای پایان مسالمت‌آمیز به جنگ است. او می‌گوید: «این تلاشی است برای استفاده از نفوذ چین برای ترغیب طالبان به‌منظور کنار گذاشتن پیروزی نظامی و در عوض مذاکره جدی در راستای حل و فصل سیاسی جامع و فراگیر.»

چین نگرانی جدی خود را از سرنوشت افغانستان اعلام کرده است. این کشور مرز کوچکی با چین در انتهای یک منطقه کوهستانی و باریک دارد که کریدور «واخان» نامیده می‌شود.

ماه گذشته طالبان بخش‌های زیادی از این استان را تسخیر کرد که هم مرز با سین کیانگ است و این منطقه محل اقامت مسلمان اویغور در غرب چین است که دولت چین صد‌ها هزار نفر از آن‌ها را به نام مبارزه با افراط‌گرایی دستگیر کرده است.

«وانگ یی» روز چهارشنبه بار دیگر آمریکا و ناتو را به‌دلیل خروج شتاب‌زده از افغانستان مورد انتقاد قرار داد؛ اقدامی که ممکن است به گفته بیانیه وزارت خارجه چین، بار دیگر این کشور را غرق در گرداب مشکلات و هرج و مرج کند. با این توصیف، «لی مایرز» معتقد است که چین به‌عنوان میانجی میان دولت افغانستان و طالبان عمل می‌کند و می‌کوشد تا هر دو طرف را به سوی یک توافق سیاسی سوق دهد.