بورس در فاز انتخابات

امسال جهان شاهد برگزاری انتخابات‏های متعدد در ۶۵ کشور خواهد بود که طبیعتا ریسک و نااطمینانی قابل‏توجهی به بازار‌های مالی جهان تزریق خواهد کرد.

به گزارش دنیای اقتصاد، با این حال، نوسانات پردامنه احتمالی در شاخص‌‏های بورسی، فرصتی مناسب برای معامله‏‌گران قرارداد‌های آتی و اختیار معامله مبتنی بر سهام فراهم خواهد کرد. از طرف دیگر، سرمایه‏‌گذاران می‏توانند با بهره‏‌گیری از ظرفیت‏ بازار‌های اوراق مشتقه به مدیریت ریسک‌‏های سیاسی بپردازند و از تلاطمات بازار در امان بمانند. البته این امر نیازمند عمق مناسب بازار است؛ شرایطی که فقدان آن در بازار سهام ایران مشهود است.

وقتی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری سال‌۲۰۱۶ پیروز شد، حجم معاملات شبانه اوراق مشتقه به سطحی تاریخی جهش کرد. حال بعد از ۸ سال، جهان در میانه یک چرخه انتخاباتی دیگر قرار گرفته‌است و فعالان بازار‌های مالی به‌خوبی می‌دانند که امکان وقوع نتایج غیرمنتظره وجود دارد. البته این‌بار موضوع فقط کرسی بالاترین مقام اجرایی در واشنگتن نیست و قرار است شاهد تغییر آرایش سیاسی در ۶۵ کشور جهان با جمعیتی حدود ۴.۲‌ میلیارد نفر باشیم. علاوه بر آمریکا، امسال در بریتانیا و اتحادیه اروپا و همچنین برخی از اقتصاد‌های نوظهور برتر مانند مکزیک و هند، انتخابات برگزار شده‌است یا برگزار خواهد شد.

این رویداد‌های سیاسی که شلوغ‌ترین سال‌انتخاباتی جهان در تاریخ را رقم خواهند زد، می‌توانند نااطمینانی و ریسک جدیدی را به بازار‌های مالی جهان تزریق کنند. برای مثال در آمریکا، مسائلی همچون تجارت، مهاجرت و سیاست خارجی می‌توانند شرایط اقتصادی و نظرات رای دهندگان را تحت‌تاثیر قرار دهند. در همین‌حال در بریتانیا، رقابت تنگاتنگی میان دو حزب کارگر و محافظه کار برای پیروزی در انتخابات آتی شکل گرفته‌است. پیروز این انتخابات، وارث اقتصادی تضعیف‌شده خواهد بود که از تورم مزمن آسیب شدیدی دیده است. انتخابات پارلمان اروپا نیز در ماه‌جاری برگزار خواهد شد، رویدادی که می‌تواند باعث ایجاد ریسک‌های جدید و فشار مضاعف بر ارز یورو شود.

مدیریت ریسک

بر اساس گزارش وال استریت‌ژورنال، داده‌های تاریخی حاکی از آن است که در ایالات‌متحده و در سال‌های انتخابات، بازار سهام بازدهی محدودتری نسبت به سال‌های عادی داشته‌است. از سال‌۱۹۲۸، میانگین بازده بازار سهام در سال‌های انتخابات ۷.۵‌درصد (کمی کمتر از میانگین بازده کل سال‌ها یعنی ۸.۵‌درصد) بوده‌است.

البته در سال‌های اخیر، عملکرد بازار، به‌خصوص در معاملات قرارداد‌های اختیار معامله (آپشن) مبتنی بر سهام، نامتوازن‌تر بوده‌است. برای مثال، در روز‌های منتهی به انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰، افزایش خاصی در حجم معاملات اوراق مشتقه (که به‌عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک شناخته می‌شوند) مشاهده نشد، در حالی‌که به‌دنبال انتخابات سال‌۲۰۱۶، جهش چشمگیری در حجم معاملات قرارداد‌های آتی و اختیار معامله رخ‌داد؛ به‌طوری که در اولین روز پس از انتخابات، حجم معاملات اوراق مشتقه در بورس‌های تحت‌مدیریت گروه CME، به رکورد ۴۴.۵‌ میلیون قرارداد رسید.

با توجه به اینکه معامله‌گران در حال بررسی نحوه اتخاذ موقعیت‌های معاملاتی با درنظرگرفتن چرخه خاص انتخاباتی سال‌جاری هستند، انتظار می‌رود که اوراق اختیار معامله مبتنی بر شاخص‌های بازار سهام (که روند شاخص‌ها را دنبال می‌کنند) مورد‌ توجه فعالان بازار قرار گیرند. این قرارداد‌ها به معامله‌گران اجازه می‌دهند که به‌صورت ۲۴ ساعته به دادوستد اوراق آتی و اختیار معامله مبتنی بر نماگر‌های مهمی همچون S&P ۵۰۰، نزدک ۱۰۰، داوجونز و راسل ۲۰۰۰ بپردازند.

آپشن‌ها به معامله‌گران اجازه می‌دهند تا با خرید یا فروش قرارداد‌های مبتنی بر یک دارایی پایه خاص، با قیمت و سررسید مشخص، موقعیت‌های «جهت دار» اتخاذ کنند. با توجه به‌وجود قرارداد‌هایی با سررسید‌های هفتگی متعدد، معامله‌گران می‌توانند با دقت و با توجه به زمان‌بندی رویداد‌های مولد ریسک، مانند انتخابات و جلسه‌های اعلام سیاست‌های پولی، موقعیت معاملاتی مناسب را انتخاب کنند.

به گفته مدیر ارشد محصولات مبتنی بر سهام گروه CME، «با توجه به‌دقت قرارداد‌های آپشن، معامله‌گران گزینه‌های متعددی برای اتخاذ موقعیت معاملاتی در زمان یک رویداد ویژه در اختیار خواهند داشت. با توجه به در دسترس‌بودن آپشن‌های متعدد که روز‌های مختلف هفته سررسید می‌شوند، معامله‌گران می‌توانند انتخاب کنند که تا چه میزان در معرض ریسک رویداد‌های همچون انتخابات قرار گیرند.»

مولفه تجارت

سیاست تجاری یکی دیگر از مولفه‌هایی است که امسال در ایالات‌متحده به‌دقت رصد می‌شود و یکی از فاکتور‌های موثر بر روند نماگر‌های اصلی وال استریت خواهد بود.

شرکت‌های بزرگ حاضر در شاخص معیار S&P ۵۰۰ شامل شرکت‌های چند ملیتی مانند اپل، مایکروسافت و آمازون می‌شوند. تاسیسات و واحد‌های تولیدی این شرکت‌ها در بسیاری از کشور‌ها مستقر هستند و بنابراین ممکن است تحت‌تاثیر منفی سیاست‌های تجاری حمایت گرایانه در کشور‌های میزبان قرار بگیرند.

در مقابل، شاخص راسل ۲۰۰۰ عمدتا متشکل از شرکت‌های کوچک و متوسط آمریکایی است، شرکت‌هایی که کمتر تحت‌تاثیر سیاست‌های تجاری کشور‌های دیگر قرار می‌گیرند. با توجه به اینکه دارایی‌های مبتنی بر این شاخص‌های کلیدی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دارد، آن‌ها می‌توانند میزان در معرض ریسک قرارگرفتن خود را با توجه به حساسیت نماگر‌های مذکور به نوسانات دلار آمریکا تنظیم کنند. برای مثال، شاخص راسل ۲۰۰۰ حساسیت بیشتری به نوسانات دلار دارد، در حالی‌که شرکت‌های بزرگ حاضر در S&P ۵۰۰ جریان‌های درآمدی متنوع تری دارند و کمتر تحت‌تاثیر حرکات بازار‌های ارز قرار می‌گیرند. از طرف‌دیگر، برخی معامله‌گران قرارداد‌های آتی، واکنش بازار به انتخابات آمریکا و احتمال نوسانات قیمت سهام در ماه نوامبر را فرصتی مناسب برای کسب سود تلقی می‌کنند.

به گفته یک تحلیلگر بازار، اگر معامله‌گران انتظار نوسانات رو به بالای قیمت سهام در روز‌های پیش از انتخابات نوامبر را داشته باشند، می‌توانند به خرید قرارداد‌های اختیار خرید مبتنی بر سهام روی آورند و اگر بالعکس براین باورند که صرف‌نظر از نتیجه انتخابات، بازار نیاز به اصلاح دارد، می‌توانند قرارداد‌های اختیار فروش را خریداری کنند.

به گفته یک کارشناس ارشد بازار، عرصه سیاست قطبی شده اروپا نیز به یک دغدغه مهم تبدیل شده‌است؛ «آیا قرار است شاهد انحراف بیشتر از مسیر میانه‌روی باشیم، مانند آنچه در آرژانتین رخ‌داد؟ یا امکان مطرح‌شدن نامزد‌های معتدل‌تر وجود دارد؟»

او معتقد است: «هر چه سیاست بیشتر به سمت چپ یا راست منحرف شود، امکان فلج‌شدن نهاد‌های قانون‌گذاری و ناتوانی در دست‌یافتن به اجماع بیشتر شده و در نتیجه ریسک و نوسانات افزایش می‌یابد.»

محبوبیت اختیار معامله

در حالی‌که در سال‌های اخیر، عدم‌قطعیت‌های اقتصادی رو به فزونی گذاشته‌است، معامله‌گران بیشتری به بازار آپشن‌ها واردشده اند. محبوبیت قرارداد‌های مبتنی بر سهام در بورس‌های اوراق مشتقه تحت‌مدیریت گروه CME رو به افزایش است، به‌طوری که میانگین حجم معاملات روزانه قرارداد‌های آپشن در ماه آوریل ۱.۹‌میلیون قرارداد بوده که نشان‌دهنده رشد ۷۶‌درصدی در مقایسه با ماه مشابه سال‌قبل است. با نزدیک‌شدن به فصل انتخابات در بسیاری از نقاط جهان، ملاحظات زیادی وجود دارد که باید توسط فعالان بازار مورد بررسی قرار گیرد.

به گفته یک تحلیلگر ارشد، «در مورد هریک از این انتخابات ها، میزان نوسانات قبل و بعد از این رویداد‌های کلیدی ممکن است تفاوت چشمگیری داشته‌باشد؛ البته توانایی فعالان بازار در حال‌حاضر برای تنظیم میزان در معرض ریسک قرارگرفتن، (به لطف رونق بازار مشتقات) از همیشه بیشتر است.»