اختیاریه؛ «صاحب اختیار» این محله کیست؟

آبادانی هر محله در تهران با یک نام یا روایتی همراه است. محله اختیاریه یکی از محله‌های شمال پایتخت است که در گذشته صاحب چند رشته قنات و یک رودخانه بود و جزء منطقه شمیران محسوب می‌شد. اختیاریه از شمال به بزرگراه صدر و رستم آباد، از جنوب به خیابان کلاهدوز و احتشامیه، از غرب به بزرگراه شهید کاوه و از شرق به خیابان پاسداران محدود می‌شود.

به گزارش همشهری، آب و هوای خوش این منطقه باعث جذب شاهزادگان قاجار و ساخت باغ و عمارت و ابنیه شد. در ابتدا مالکیت کل اراضی این محدوده که شامل دروس و ده رستم آباد و لویزان بود متعلق به شاهزاده‌ای به نام محمودخان قائم مقام از خاندان قائم مقام فراهانی بود که بعد‌ها محمودخان بیشتر زمین‌ها را وقف کرد و الباقی آن‌ها را به شخصی به نام غلامحسین صاحب‌اختیار که وزیر دربار مظفرالدین شاه بود، فروخت.

غلامحسین‌خان شروع به آبادانی منطقه کرد و به این ترتیب نام محله «اختیاریه» شد. اما با گذشت زمان در دهه ۳۰ شمسی باغ‌ها قطعه‌بندی شد و محله اختیاریه تا سال‌ها جزء منطقه دروس به حساب می‌آمد، ولی اکنون یک محله کاملا جداگانه محسوب می‌شود.

نصرالله حدادی، تهران شناس، درباره بانی آبادی محله اختیاریه قصه جالبی نقل می‌کند: «در زمان قاجار دادن القاب و عناوین بسیار رایج بود حتی گاهی این القاب بصورت غیر واقعی نیز صورت می‌گرفت و روی اشخاص باقی می‌ماند. درباره شخصیت غلامحسین صاحب اختیار (غفاری) به عنوان مزاح نقل شده روزی ناصرالدین شاه برای تفرج، همراه خدم و حشم به باغ غلامحسین‌خان رفته بود و فردی به نام کریم شیره‌ای همراهش بود.»

حدادی می‌افزاید: «شاه هر وقت قصد داشت به کسی رشوه بدهد می‌گفت «خر کریم شیره‌ای را نعل کنید» همراهیان شاه به رودخانه می‌رسند. خر کریم شیره‌ای از آب رد نمی‌شد و ناصر الدین شاه تماشا می‌کرد. کریم رو به خر کرد و گفت: میخوای رد بشی صاحب اختیاری میخوای رد نشی صاحب اختیاری. با گفتن این جمله طنز ناصرالدین شاه برای طعنه کریم شیره‌ای به غلامحسین صاحب اختیار، قهقهه بلندی می‌زند و این حرف به عنوان جک ماندگار شد.»

غلامحسین صاحب اختیار داماد میرزا آقاخان نوری بود و غیر از او عزت الدوله خواهر ناصرالدین شاه، مشیرالدوله وزیر خارجه و پسرش معتمدالملک، باغ و منزل امین خلوت، باغ و منزل امین السلطان، نیز از افراد درباری بودند که در محله اختیاریه باغ و عمارت ساختند. غلامحسین صاحب اختیار که پسر هاشم خان امین الدوله بود آدم تحصیلکرده زمان خودش محسوب می‌شد و به دلیل خط خوش تا وزارت دربار مظفرالدین شاه نیز ترقی کرد.

در اواخر عمرش رییس دفتر احمد شاه بود تا اینکه در سال ۱۴۲۶ خورشیدی درگذشت. در زمان پهلوی دوم و خیابان‌کشی شهری و منطقه بندی شهرداری محله اختیاریه هم مانند دیگر مناطق پایتخت دستخوش تحولات شد و باغ‌ها به تدریج کوچک شدند و جای آن‌ها ساختمان‌ها و برج‌ها از زمین سربرآوردند. اکنون محله اختیاریه جزء مناطق اعیان نشین پایتخت است و کمتر نشانی از باغ‌ها و عمارت‌های قدیمی و شاهانه دارد.