یک عکس یک روایت: توپِ پُر شاه تازه به تاج رسیده

فرارو- تصویر محمدعلی شاه قاجار هنگام تاجگذاری با لباس رسمی، تاج کیانی، حمایل و نشان و در حالتی نشسته که شمشیری مرصع در دست دارد، دیده می‌شود؛ شاهی که در تبریز متولد شده بود، پدرش مظفرالدین شاه و مادرش عزت‌الدوله دختر میرزا تقی خان امیرکبیر بودند. تحت تاثیر فرهنگ و تعالیم روسی بود و شاید همین امر هم در مخالفتش با مشروطه و به توپ بستن مجلس بی‌تاثیر نبود.

به گزارش فرارو، اگرچه در ابتدا و همان زمان که در تبریز ولیعهد بود، به علت ترسِ نزدیک شدنِ مشروطه‌خواهان به ظل‌السلطان با آنها همراهی کرد، اما زمانی که پدر پیر و مریضش درگذشت و او بر تخت سلطنت تکیه زد، بنای مخالفت با مشروطه‌طلبی را گذاشت. شاه تازه به دوران رسیده قجر در اولین اقدام خود نمایندگان مجلس شورای ملی را برای روز تاجگذاری دعوت نکرد.

مهدی ملکزاده که پدرش ملک‌المتکلمین از واعظان مشروطه‌خواه بود، در کتاب «تاریخ انقلاب مشروطیت» می‌نویسد: «محمدعلی شاه به هر قیمتی که بود می‌خواست شاخ و برگ درخت مشروطیت را ببرد و بال و پَر آزادیخواهان را بکَند تا مشروطه بدون حامی و نگهبان شده ضعیف و ناتوان گردد و به خودی خود از میان برود، این بود که از برای این منظور هر روز نیرنگی روی کار می‌آورد و دامی تازه می‌گسترد».

وضعیت سیاسی کشور به شدت پُر تنش دنبال می‌شد؛ جناح‌های سیاسی و انجمن‌ها تشکیل شده بود، در مجلس تندروی‌هایی می‌شد و شاه تازه به تاج رسیده، توپ‌ها را پُر کرده بود تا مبادا کسی جرات کند فکر و خیال دیگری در سر بپروراند. در همین زمان هم تلگراف‌هایی از ایالات مختلف در همکاری با مشروطه‌طلبان به تهران می‌رسید. در عین حال محمدعلی شاه می‌گفت که برای سروسامان دادن به چنین وضعیتی می‌خواهد با مجلس گفتگو کند، اما آن هم چه گفتگویی که با زبان آتش باشد؛ آتشی که می‌بایست توسط کلنل کیاخوف روسی شعله‌ور می‌شد.

آنگاه روز واقعه در گرمای دوم تیرماه ۱۲۸۷ شروع شد، قزاق‌ها اول صبح در میدان روبروی مجلس با توپ پُر مستقر شده بودند، تا اینکه دستور شلیک به نهاد پارلمان صادر شد؛ یعنی همان نهادی که برای مستقر کردن آن در ایران، چه انسان‌های آزاده‌ای که فداکاری کرده بودند، اما در دوره حکومت محمدعلی شاه قاجار این نهاد به خاک و خون کشیده شد و چه انسان‌های آزاده‌ای که یک بار دیگر جان خود در راه پاسداری از حق و آزادگی فدا کردند.