کوره آجرپزی

محوطه باستانی «ریوی»، گستره‌ای ۱۱۰ هکتاری با ۹ فصل کاوش است که قدمت آن را به عهد مفرغ مربوط می‌کند. کاوش‌ها بیانگر این است که این محل یکی از بخش‌های هخامنشی و از مهم‌ترین استقرارگاه‌های تاریخی در شمال شرق کشور است که بقایای باستان‌شناسی از دوره‌های مفرغ، آهن، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی را در خود جای داده است. «ریوی» حال و روز خوشی ندارد و پیکر این محوطه باستانی زخم خورده از برج‌های آجرپزی و زمین‌های کشاورزی مجاور به این اثر ملی است که در طی سال‌ها خاکش را از این میراث چهار هزار ساله تغذیه می‌کردند. این محل در سال ۱۳۴۶ هجری شمسی با شماره ۷۲۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و هفت فصل از کاوش‌های این محوطه تاریخی با همکاری باستان‌شناسان آلمانی به انجام رسید و ۲ فصل دیگر نیز با توجه به همه گیری کرونا و عدم امکان حضور آلمانی ها، توسط هیات باستان‌شناسی ایران اجرا شد.

در کوره‌های آجرپزی حومه روستای قاسم آباد تهرانچی که گویی در گودی بزرگ فرو رفته اند، اتاقک‌های فرسوده‌ای که روزگاری استراحتگاه کارگران آجرپزخانه‌ها بودند، به چشم می‌خورد. کوره نشینان حوالی روستای قاسم آباد تهرانچی بخش خاوران در جاده امام رضا (ع) این روز‌ها با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم میکنند. کوره نشــینان این محدوده ۴۶ خانوار یــا به عبارتی دیگر ۲۵۶ نفر هستند.

تصاویری از کار دشوار و طاقت فرسا در کوره‌های آجرپزی مشاهده می‌کنید.

شهردار منطقه ۱۸ گفت: یکی از دغدغه‌های جدی بنده از سال‌های گذشته در خصوص کوره‌های آجرپزی بوده است. کاری که در این دوره شروع شد، بحث ساماندهی این کوره‌های آجرپزی است. در این خصوص به شهردار ناحیه مأموریت داده شد تا صاحبان این کوره‌های آجرپزی شناسایی و دعوت شوند تا با توجه به اسناد بالادستی در خصوص حریم شهر تهران بتوانیم نسبت به تغییر کاربری این کوره‌های آجرپزی به صنعتی اقدام کنیم و بتوانیم آن‌ها از این وضعیت تاسف‌آور خارج کنیم.

۲۰ کوره آجرپزی تنها در محدوده شهرک گلدسته چهاردانگه وجود دارد. این کوره‌ها فاصله نسبتاً زیادی با محدوده مسکونی شهرک دارند. با این‌حال سازه‌های بلند این کوره‌ها از دور پیداست و با نگاه کوتاهی در اطراف شهرک، می‌توان بیش از ۱۰ کوره را شناسایی کرد.

از زمانی که اقتصاد پس از تسلط طالبان بر افغانستان سقوط کرد، تعداد کودکان کار در این کشور بحران زده رو به افزایش است.

گرمای سوزان برای کارگران کوره آجرپزی یعقوب آباد غیرقابل تحمل است. آن‌ها در کنار کوره‌هایی کار می‌کنند که می‌توانند تا ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد هم برسند.

در هشتمین روز ماه مبارک رمضان، خادمین آستان قدس رضوی با مشارکت گروه‌های جهادی و قرارگاه محرومیت‌زدایی جنوب غرب تهران، سفره‌های افطاری در کوره‌های آجرپزی منطقه ۱۸ برپا کردند.

کوره‌های آجرپزی و خلازیر در حاشیه جنوب غربی تهران، به دلیل نبود امکانات و وجود مشکلات فراوان، بازاری خوش رونق برای دست دوم فروش‌های محلی و محلی امن برای تجمع معتادین متجاهر شده است. اهالی منطقه ۱۹ تهران معتقدند که معتادانی که در این جا تجمع می‌کنند بومیان منطقه نیستند و بلکه به علت وجود کوره‌های آجرپزی که سال‌های سال است از کار افتاده محل تجمع معتادان شده است. علاوه بر مشکلات جدی این منطقه در شهر تهران، خلازیر به عنوان قطب بازار آهن و ضایعات فروش‌های تهران به شمار می‌رود. در میان همه این مشکلات این منطقه سرشار از استعداد‌های مختلف می‌باشد که همین موضوع نیازمند توجه بیش از پیش مسئولین شهری و کشوری به این منطقه است.

گروه خیریه مردمی مرهم باش در روز سوم فروردین ۱۴۰۰ برای کودکان کار در کوره‌های آجرپزی جشن نوروزی گرفتند.

روز‌هایی را در مسیری به سمت بویین زهرا که از توابع شهر من، قزوین، بود می‌رفتم. سختی تابستان داغ، گرمای شدید هوا، اما تمامش می‌ارزید به عبور از تاکستان‌ها و انگور‌های زرین که زیر تابش مستقیم آفتاب چشمک میزدند. اما نم نم مسیر آسفالت با دست انداز‌های فراوان که گویی گوش تا گوشش جویده شده است جایش را به مسیری خاکی میدهد. مسیر خاکی که ما را به سمت «کوره‌های آجرپزی» میبرد. از پس پیچ و خم مسیر صدای کودکان به گوش می‌رسد که به سمت ماشین می‌دوند. لباس‌های ژنده با دستانی گازوئیلی و پا‌های کوچک برهنه، اما لبخندی به پهنای صورت‌های آفتاب سوخته شان. در عین حال که از هیچ فرصتی برای بازی و شادی نمیگذرند، اما عجیب در خود تنها هستند، یک حس گنگ مهمان لبخند هایشان است، حس گنگی از آینده مبهم‌شان.

با شروع فصل تابستان کوره های آجرپزی شروع به کار میکنندکه بیشترین این کوره دراطراف روستا و شهرها قرار دارند.کارگران این کروه ها به صورت خانوادگی با اتاقک هایی که برای زندگی در کنار کروه ها دارند ،فصل گرما را با خشک کردن خشت ها میگذرانند .اغلب این افراد از برادارن و خواهران افاغنه هستند که به صورت خانوادگی هر روزه در کنار هم مشغول به کار در کوره ها هستند .

کودک ١٢ ساله‌ای که از روی نوار نقاله به داخل دستگاه آماده سازی گِل سقوط کرده بود به طرز دلخراشی جان باخت.

همه کارهای تهیه خشت گلی از مرحله تهیه خاک و گل تا مرحله قالب‌گیری و پخت در کوره با دست و ابزار دستی تهیه می‌شود.

شهر شال از توابع شهرستان بوئین زهرا در قزوین، جزو معدود مناطقی است که از گذشته دارای کارگاه های تولید، پخش و عرضه آجر بوده و هم اکنون نیز روند تولید آجرهای مرغوب همچنان با انگیزه توسط کوره‌ داران ادامه دارد؛ بناهای امروزی که ساخته می‌شوند از برکت تلاش و اراده کوره‌دارانی است که روز و شب در گرماهای طاقت‌فرساتلاش می‌کنند. کارگران کوره های آجر پزی مردمانی سخت کوش هستند که در میان خاک و آتش، مصالح ساخت و ساز بناها و برج های عظیم در کلان شهرها را تولید می کنند. در این میان کودکانشان نیز همپای دیگر اعضای خانواده مشغول می شوند. آنها در فضای سخت و زیان آور کارگاه های آجرپزی، رویاهای خود را در میان خشت های جستجو می کنند. شریفه دختر ۱۱ ساله افغان به همراه ۱۰ خواهر و برادر خود در این کوره مشغول به فعالیت‌اند، پروانه، شکرانه، خدیجه، سحر، سید عباس و امیرعباس کودکان ۲ تا ۸ ساله‌ای هستند که در این کوره مشغول به کار هستند، در حالیکه دختران همسن آنها با عروسک ها و لباس های صورتی از دختر بودنشان لذت می برند، آن ها از اینکه دختر به دنیا آمدند ناراحت هستند و فکر می کنند اگر پسر بودند می توانستند زندگی بهتری داشته باشند، چرا که مادر و پدرشان معتقد هستند که دختران جز کار کردن و ازدواج حق دیگری در زندگی ندارند.

وارد منطقه ۱۹ شهر تهران که می شوی ستون های بلند و سر به آسمان کشیده ای را می بینی که کوره های آجر پزی نام دارند. در کنار این کوره ها خانه های آلونک شکلی نمایان است که با دیدنش با خود می پرسی اینجا هم تهران است؟!! نهایت فقر و امکانات در این منطقه به چشم می خورد. به گفته شهردار ناحیه ۳ منطقه ۱۹ دویست خانوار در این میان زندگی می کنند که مشکلات بسیاری همچون آب و گاز دارند. اما خاصه در این منطقه و درست در روبروی این خانه ها مجتمع های مسکونی نیمه ساخته ای ست که از لابهلای شیار های سقف کاذب نمایان است. گزارش پیش رو بخشی از زندگی این خانوار را نشان می دهد.

آقا عبدالله و خانواده اش در کنار کوره‌های آجرپزی روستاسالارآباد در اطراف مشهد زندگی میکنند، کوره‌های آجرپزیی که از فروردین تا مهرماه فعال هستند و کارگران مابقی سال را بیکارند و امسال نیز بخاطر شیوع ویروس کرونا و بارندگی فعلا تعطیل است. عبدالله و همسر و فرزندانش مبتلا به تالاسمی ماژور هستند، بنیامین پسر ۱۱ او هر ۱۵ روز و سارینا دختر ۲ ساله اش هر۳۰ روز نیاز به واحد‌های خونی دارند. فاصله محل کار اقا عبد الله تا نزدیکترین بیمارستان ۳۰ کیلومتر است، هزینه درمان ماهانه این دو کودک ۵۰۰ هزارتومان است که رنج بیماری را دو چندان میکند. بنیامین ۱۱ ساله به خاطر شرایط مالی ضعیف و مسافت زیاد از تحصیل جا مانده است که شاید از درد بیماری بیشتر عذاب اش می‌دهد.

ضدعفونی منازل و معاب محله دولت خواه تهران به همت گروه جهادی احیاءالقلوب انجام شد. این گروه جهادی با ظرفیت 40 نفر روزانه مناطق کم‌برخوردار را ضدعفونی و بسته‌های بهداشتی در میان خانوارها توزیع می‌کنند. گروه جهادی احیاءالقلوب در سال 89 فعالیت خود را آغاز کرده و در زمینه‌های بهداشتی و پزشکی در مناطق محروم مشغول خدمات‌دهی هستند.

بردگی امروزه تجارته، بنابراین کالاهایی را که برده ها تولید می‌کنند ارزش دارد، اما خود این برده‌ها که برایشان تولید می‌کنند یکبار مصرف‌اند. تقریبا برده داری در همه جای دنیا وجود داره، و در عین حال در همه جای دنیا غیر قانونی است.

با شروع تابستان، کارگران فصلی به همراه خانواده از مکان‌های مختلف به کوره‌های آجرپزی همدان می آیند و تا شروع پاییز در کوره می‌مانند وکسب روزی می‌کنند.